Thesis · July 019 doi: 10. 6084/ figshare. 14381348. v1 Citations reads 740 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

2.2. Yo‘l poyining zichlanganligini baholash gruntning turiga bog’liqligini 
tadqiq qilish 
 
Respublikamiz hududi tabiiy sharoitdan kelib chiqib 4 ta yo‘l iqlim 
mintaqasiga bo‘linadi [18]. Bu mintaqalar faqatgina iqlim sharoiti bilangina 
farqlanib qolmasdan, qurilish materilallari va hududda tarqalgan gruntlarning 
turlari, ularning namligi bilan ham farqlanadi. Har bir mintaqada qurilish 
ishlarini bajarish davomida, qurilish tannarxini oshib ketmasligini oldini olish 
maqsadida (sifatga ta’sir qilmagan holatda) hududdagi mavjud qurilish 
materiallaridan yuqori darajada foydalaniladi. 
Bunday holatda har bir mintaqada avtomobil yo‘llari yo‘l poyini qurish 
ishlari jarayonida quyidagi o‘ziga hosliklar yuzaga keladi: 
➢
turli mintaqalarda gruntlarning fizik-mexanik xususiyatlari ham turlicha 
bo‘lib, bunday gruntlardan avtomobil yo‘llari yo‘l poyini qurishda fizik-
mexanik xususiyatlarni inobatga olgan holda qurilish texnologiyasini 
tashkil etish; 
➢
yo‘l poyini qurishda qo‘llaniladigan gruntning turiga qarab sifatni nazorat 
qilish uslublarini belgilash. 
Ushbu ikki holat bo‘yicha qaror qabul qilishda amaldagi me’yoriy 
hujjatlarda keltirilgan talablarga asoslaniladi. Lekin shunga qaramay bugungi 
kunda sifat nazoratini tashkil qilishda (zichlanganlik darajasini baholash) bir 
qator muammolarga duch kelinmoqda. Ushbu muammolarning asosiylariga 
quyida to‘xtalib o‘tamiz. 
Standart zichlashtirish uslubi.
GOST 22733 da keltirilgan bu uslub 
faqat eng yirik donasi 20 mm gacha bo‘lgan gruntlarga taaluqli bo‘lganligi 
uchun 20 mm da yirik zarraga ega bo‘lgan gruntlar uchun bu uslubni qo‘llab 
bo‘lmaydi va bu zichlanganlik koeffitsientining qiymatini aniqlashga to‘sqinlik 
qiladi. 
Kesuvchi xalqa uslubi.
GOST 5180 da keltirilga bu uslub qattiq 
strukturaviy bog’lanishga ega bo‘lmagan gruntlar uchun qo‘llaniladi. Uslubni 
yirik bo‘lakli gruntlar uchun qo‘llab bo‘lmaydi. Ushbu uslub yordamida yo‘l 
Magistrlik_Dissertatsiyasi_Soataliyev R.R.

---

47 
poyini zichlanganlik koeffitsientini aniqlash uchun ketadigan vaqt o‘rtacha 5 
soatni tashkil qilganligi sababli sinovlar sonini oshirishga to‘sqinlik qiladi.