Book · October 021 citations reads 555 authors

Mashg‘ulot mazmuni. 
D.I.Ivanovskiy viruslar haqida 
taʻlimotning asoschisidir. O‘simliklarda kasallik keltirib chiqaruvchi 
viruslar - fitopatogen viruslar deb ataladi. Ular bakteriyali filtrlardan 
o‘tish hususiyatiga ega. 
Fitopatogen viruslar tirik organizmga xos xususiyatlarni 
o‘simlik to‘qimasiga kirgach namoyon qiladi.Hujayradan tashqarida 
ular kristall holatda bo‘ladi. Viruslar tirik hujayrada ko‘payadi va 
xususiyatlarini namoyon etadi. Viruslarning hayotiy faoliyati 
xoʻjayin o‘simlikning hujayrasi bilan chambarchas bog‘langandir va 
ular faqat shu hujayra ichida ko‘payadi Shuning uchun ularning 
tuzilishini kasallangan o‘simlik to‘qimasidan namuna tayorlab 
o‘rganish mumkin . Ular sog‘lom o‘simliklarga shikastlangan 
qismlar, so‘ruvchi hashorotlar bazan oziq muhiti bilan o‘tib qolishi 
va o‘simlikni zararlashi mumkin. 
Viruslar kimyoviy tarkibiga ko‘ra oqsil va nuklein 
kislotalardan 
iboratdir. 
Fitopotogen 
viruslar 
zararlangan 
o‘simliklarning hujayrasida kristallar hosil qiladi. Viruslar hosil 
qiladigan kristallarni birinchi bo‘lib 1902 yili D.I.Ivanovskiy 
tomonidan topilgan.

---

29 
Viruslarning shakli juda ham turli tumandir (tayoqsimon, 
ipsimon, yumaloq), ularni faqat elektron mikroskop orqali ko‘rish 
mumkin.
Fitopotogen viruslar (virionlar) oqsil qobig‘i (kapsula) bilan 
oʻralgan nuklein kislotaning bir yoki ikkita ipchasidan iborat. 
Ko‘pchilik fitopatogen viruslar ichida esa DNK 
(
dezoksiribonulein 
kislota
)
mavjud. Viruslar faqat nuklein kislotadan iborat bo‘lib, 
kapsulaga ega bo‘lmasa viroidlar deyiladi. Viruslarning shakli
nanometrlarda o‘lchanadi.
O‘simliklarda viruslar keltirib chiqaradigan kasalliklarning 
tashqi belgisiga qarab quyidagi turlarga bo‘lish mumkin: