Book · October 021 citations reads 555 authors

Fuzarioz 
chirish
. 
Kasallikni 
gifomisetlar 
Fusarium 
moniliforme
va 
Fusarium oxysporum
zamburug‘lari qo‘zg‘atadi. Bu 
turlar dunyoda keng tarqalgan. Fuzarioz Isroilda va Avstraliyada 
omborxonada saqlanayotgan apelsin va greypfrutlarning ancha qismi 
yo‘qotilishiga olib keladi. O‘zbekistonda bu turlar uchraydi, ammo 
ular sitrus mevalarini zararlashi haqida xabarlar mavjud emas.
Fuzarioz mevalarda sekin rivojlanadi, shu sababdan uzoq 
saqlanadigan mevalarda kasallikning ahamiyati kattaroq. Mevaning 
ko‘proq gul bo‘lgan tomoni, kamroq boshqa joylari zararlanadi, 
ba’zan tashqi tomonidan sog‘lom ko‘rinadigan mevalarning o‘rtasi 
chirigan bo‘lishi mumkin. Zararlangan meva qobig‘i terisimon, botiq 
shakl, och- yoki to‘q-qo‘ng‘ir tus oladi. Nam sharoitda qobiqning 
zararlangan 
joylarida 
oq 
miseliy 
paydo 
bo‘ladi, 
qobiq, 
qo‘zg‘atuvchining turiga qarab, oq, och-qo‘ng‘ir yoki nimrang tusga 
kiradi.
Qo‘zg‘atuvchining konidiyalari o‘simlik qoldiqlarida va 
zararlangan va nobud bo‘lgan novdalarda hosil bo‘ladi. Ular yomg‘ir 
va shamol bilan hali yetilmagan mevalar ustiga tushadi va u yerda 
tinim davriga kirib, saqlanadi. Zamburug‘ sog‘lom to‘qimalarni 
zararlashi meva yetilganidan va uzoq vaqt davomida saqlanganidan 
keyin kuzatiladi. Odatda o‘suv yoki saqlash davrida har xil noqulay 
faktorlar ta’sirida zaiflashgan mevalar zararlanadi. 
Sitrus 
mevalarining boshqa chirish kasalliklari 
(bular O‘zbekistonda qayd 
etilmagan):
-
Achigan chirish
. Kasallikni 
Endomyces geotrichum
askomiset 
zamburug‘i qo‘zg‘atadi, anamorfasi 
Geotrichum candidum
.

---

183 
-
Diplodioz
. Kasallikni askomiset 
Physalospora rhodina
qo‘zg‘atadi, anamorfasi piknidali selomiset 
Diplodia natalensis
(sinonim
Botryodiplodia theobroma
).
-
Dotiorellyoz
. Kasallikni askomiset 
Botryosphaeria ribis
qo‘zg‘atadi, anamorfasi piknidali selomiset 
Dothiorella gregaria
.
-
Fomopsis chirish
. Kasallikni askomiset 
Diaporthe citri
qo‘zg‘atadi, anamorfasi piknidali selomiset 
Phomopsis citri
.
-
Stemfilioz
. Kasallikni askomiset 
Pleospora herbarum
qo‘zg‘atadi, anamorfasi to‘q tusli gifomiset 
Stemphylium botryosum
. 
Qo‘zg‘atuvchi 
kosmopolit 
zamburug‘, 
tabiatda 
har 
xil 
o‘simliklarning qoldiqlarida keng tarqalgan, O‘zbekistonda sitrus 
mevalarida qayd qilinmagan.
-
Trixodermoz
. Kasallikni to‘q tusli gifomiset 
Trichoderma 
viride
(sinonim 
T. lignorum
) qo‘zg‘atadi. Qo‘zg‘atuvchi kosmopolit 
zamburug‘, tabiatda tuproqda (va ba’zan o‘simlik qoldiqlarida) keng 
tarqalgan, O‘zbekistonda sitrus mevalarida qayd qilinmagan.
-
Bakterioz
. Kasallikni 
Pseudomonas syringae
bakteriyasi 
qo‘zg‘atadi.