2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

Тадқиқот услуби
. Юқоридагиларга асосланиб биз ғўза қатор ораларигачуқур ишлов 
беришни ёки чизеллашни пахта
ҳосилдорлигига таъсирини аниқлаш мақсадида Андижон вилояти 
Қўрғонтепа тумани “Истиқбол даласи” фермер хўжалигининг қадимдан суғориладиган, асл бўз 
тупроқлари шароитида қуйидаги тартиб билан дала тажрибаларни олиб бордик.
1-
вариант. Барча юза ишловлар (култивация) 14
-
16 см.га ўтказилди, чуқур ишлов 
ўказилмади (назорат).
2-
вариант. Қатор ораларни ишлашлар (култивация) табақалаштириб, биринчиси 17
-18 
см.га кейингилари 14
-
16 см га ўтказилди.
3-
вариант.Қатор ораларни табақалаштириб ишлаш, яганалаш олдидан 
23-
25 см.га чуқур 
юмшатиш (чизеллаш) амалга оширилди.
4-
вариант. Қатор ораларни табақалаштириб ишлаш (култивация) яганалашдан сўнг 23
-25 
см.га чуқур юмшатиш ўтказилди.
5-
вариант. Қатор ораларни табақалаштириб ишлаш (култивация),шоналаш даврида23
-25 
см.га чуқур юмшатиш бажарилди.
Тажрибада вариантлар тўрт қайтариқда ва бўлакчалар бир қаторга жойлаштирилган. 
Тадқиқотжараёнидаўтказилган кузатувлар, ҳисоблашлар, аниқлашлар собиқ ЎзПИТИнинг “Дала 
тажрибалари ўтказиш услублари” (2007), Б.А.Доспеховнинг “Методика полевого опыта” 
услубномаси (1983) асосида амалга оширилди. 
Тажриба даласининг тупроғиасл (типик)бўз,қадимдан суғорилади,механик таркиби ўрта 
қумоқ, ҳайдов қатлам чириндиси (гумус) 1,2 фоиз.Сизот сувлари ер юзасидан 10
-12 
метрчуқурликда жойлашган. Ғўза ЧДНС га нисбатан 70
-70-
60 фоиз маромида суғорилди. 
Тадқиқот натижалари.
Ғўзанинг асосий озиқланиш аъзоси илдиз ва барглар 
ҳисобланади. Илдиз тизими ўзининг озиқланиш майдонидаги минерал ва органик моддалар 
фотосинтез маҳсулотлари билан реакцияга киришиб, мураккаб моддаларни: нуклеопротеидларни, 
энергияга бой бўлган фосфор бирикмаларини, турли биокатализаторларни, ўсиш стамуляторлари 
ва ҳоказоларни синтезлайди, ғўзани ер устки қисмига етказиб беради.
Модомики, илдизлар фаолияти тупроқ муҳитида кечар экан, бу фаолиятни 
мақбуллаштириш учун улар тарқалган тупроқ муҳитини қулай ҳолатга келтириш учун унинг 
агрофизикавий, агрокимёвий, биологик ҳамда сув хусусиятларини яхшилаш чора тадбирлари 
кўрилиши зарур.
Юқоридагилардан келиб чиқиб тадқиқотларда ғўза ўсимлигининг илдиз тизими, сони ва 
тупроқ қатламларида тарқалиш доираси чуқур таҳлил қилинди. Чунки ғўза қатор ораларини 
ишлаш жараёнида ён илдизларни шикастланиши ва қирқилиши табиий, албатта.

---

557