2 mundarija kirish. 1-bob. Sanoat korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish tannarxi shakllanishining nazariy va xukukiy asoslari

-
66
-
 
ulchov darajsiga ega bo’ladi. Iqtisodiyotda eng avvalo yukori samaradorlik kupincha 
imkoniyatlari bilan birgalikda istyemol kilishdan xosil bo’lgan samaradorlikning 
yuksalishini izoxlaydi. Barcha samaradorliklar majmuasi eng yukori maksimal 
samaradorliklardan iborat ekanini izoxlash kiyin emas. Xar bir istyemol kilinayotgan 
yangi tovar o’zining eng yukori samaradorlik darajasiga teng samaradorlik darajasini 
kengaytiradi. 
Maksimal samaradorlikni pasaytiruvchi konunga ko’ra navbatdagi xar bir 
istyemol kilinayotgan ne’matni yukori samaradorlik darajsi oldingi bosqichga 
nisbatan past bo’ladi. 
Demak, bir ulchovga to’g’ri keluvchi qo’shimcha . ne’matlar xosil kilish 
samarasi oldingi bosqich da olingan natijalardan pastrok bo’ladi. 
Iktisodiy samaradorlik bir necha iktisodiy kursatgichlar orqali tavsiflanadi. 
Ishlab chiqarish samaradorligi bir qancha jo’ziy kursatgichlar orqali tavsiflanadi. 
Samaradorlikning umumiy kursatgichi Mehnat unumdorligidir. U umummahsulot 
mikdorining jonli Mehnat sarfiga nisbatan ifodalanadi. Jonli Mehnat sarfi kunlarda 
soatlarda xisoblanadi. Mehnat unumdorligi bilan birga Mehnat sigimi degan 
samaradorlik kursatgichi xam kullanadi. Mehnat sigimi jonli Mehnatni mahsulot 
mikdoriga nisbatan orqali aniklanadi. Mahsulotning material sigimi degan iktisodiy 
kursatgich xam bizning davrimizda katta ahamiyat kasb etmokda.. 
Material sigimi moddiy ashyolar sarfini mahsulot mikdori ga nisbatan orqali 
aniklanadi. Ishlab chiqarish fondlarini samaradorligi mahsulotning fond sigimi yoki 
fondlar kaytimi kursatgichlari orqali ulchanadi. Kurinib turibdiki jo’ziy kursatgichlar 
samaradorlik umumiy ifodasini aniqlashtirilgan shaklida bu nisbatlarda mahsulotlar 
mikdori kursatgichlari urnida jami mahsulot yalpi milliy mahsulot, jami ichki 
mahsulot, sof mahsulot, qo’shimcha mahsulot, uning pul shakllaridan biri foyda 
milliy daromad kabi kategoriyalar kullaniladi. 
Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida ayniksa, respublikamizning xozirgi 
sharoitida samaradorlikni oshirish juda jiddiy masaladir. Gap shundaki, xozirgi 
davrda kupgina resurslar chegaralangan ularning aksariyat qismi xorijdan keltiriladi, 

---