Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

 

---

124
Takrorlash uchun savollar
1.Milliy model nima va uning bozor iqtisodiyotiga o`tishdagi o`rni nimada? 
2.O`zbekistonda bozor iqtisodiyotining shakllanishi va rivojlanishidagi 
modelni atroflicha va misollar bilan boshqar mamlakatlar tajribalari bilan tushuntirib 
bering. 
3.O`zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o`tish konsepsiyasi deganda nimani 
tushunasiz? 
4.O`zbekistondagi mavjud uch birlikdan iborat iqtisodiy voqelikning qanday 
tushunasiz, uning mohiyati nimada? 
5.O`zbekiston iqtisodiyotidagi barqarorlikni ta’minlash va uning bozor 
iqtisodiyotining shakllanishi bilan birgalikda amalga oshuvini tushuntiring. 
6.Nima uchun iqtisodiyotni barqarorlashtirish va industrlashtirish jarayonlari 
bozor iqtisodiyotining shakllanishi bilan bog`liq holda amalga oshishi kerak? 
7. Bozor iqtisodiyotining shakllanishi va rivojlanishida umumiy qonun va 
jarayonlar xaqida nimalarni bilasiz? 
8. Mamlakat rivojida “o`zbek modeli” ning tutgan o`rni nimalardan iborat? 
9. “O`zbek modeli”ning asosi qanday xususiyatlarga bog`liq? 
10. Iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash nima? 

---

125
5-BOB. AQSH NING BOZOR IQTISODIYOTI TAJRIBASI
5.1. AQSHning jahon bozor iqtisodiyotidagi yetakchi o`rni va
buni belgilovchi asosiy ko`rsatkichlar 
AQSH jahonda eng katta mamlakatlar qatoriga kiradi. Mamlakat maydoni 9,7 
mln km
2 
ni tashkil etib, maydoni jixatdan dunyoda to`rtinchi o`rinni egallaydi. Xalqi 
270 mln. kishini tashkil etadi. yetishtiriladigan mahsulot bo`yicha bunga teng 
keladigani yo`q. Yillik ichki mahsulot xajmi 8 trln. dollarni tashkil etib, eng bunga 
yaqin mamlakatlardan bir necha marotaba ko`pdir. Chunki jahon ichki mahsulot 
xajmining 21 foizini tashkil etadi. Aholi jon boshiga hisoblaganda 30 ming dollardan 
to`g`ri kelib, bu juda katta ko`rsatkichdir. Chunki hatto bozor iqtisodi rivojlangan 
mamlakatlarga qaraganda ham ancha yuqoridir. Oddiy mamlakat yoki qoloq 
mamlakatlar bilan taqqoslasak, aql bovar qilishi qiyin. 
Yillik o`rtacha o`sish ham past bo`lmay, 2,2-2,5 foizni tashkil etib, bunda 
ham boshqa rivojlangan mamlakatlarga nisbatan ustunlikni ko`ramiz. AQSH tabiiy 
resurslarga boy. 100 dan ortiq xil foydali qazilmalari mavjud. Bularning ichida eng 
muhimlari neft, gaz, toshko`mir, rangli va qimmatbaho metallar. Energoresurslar eng 
salmog`li hisoblanib, qiymati 
bo`yicha qazilma boyliklarning 
90 
foizini 
tashkil 
etadi. 
Foydalaniladigan 
mineral 
resurslarning 50 foizi import 
hisobiga to`g`ri keladi. Shu bilan 
birga 
tabiiy 
resurslarni 
himoyalash va saqlash, tijorat 
yo`lida foydalanishni taqiqlash 
siyosati qo`llanilib, AQSHda bir 
necha o`n yillardan beri qazilma 
boyliklar manbaalari hisobiga ishlab chiqarish bir muncha qisqartirilib, vaqtincha 
to`xtatilgan. Ayniqsa neft manbaalarining ancha qismi qayta bekitilib, qazib olish 
to`xtatilgan. Asosiy talab chet el xomashyolariga qaratilgan.