Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

 
4.1.3.- chizm
а
 
Milliy t
а
r
а
qqiyotning birinchi davrida erishilgan n
а
tij
а
l
а
r 
Миллий тараққиётнинг биринчи даврида
эришилган натижалар
.
Milliy t
а
r
а
qqiyotning birinchi davrida 
erishilgan n
а
tij
а
l
а
r
Ma`muriy-buyruqbozlik tizimiga 
barham berildi 
Milliy davlatchilikni shakillantirishning 
huquqiy asoslari yaratildi 
Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud 
hokimiyati tarmoqlari tashkil etildi 

---

116
O`zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o`tishdagi o`z yo`li, o`z milliy modeli 
mavjud, degan so`z respublikaning o`z maxsus bozor iqtisodiy qonunlari, ya’ni milliy 
iqtisodiy qonunlar bor, degan xulosa emas. Bu, biz yuqorida ko`rib o`tgan 
umumiylik, xususiylik va mamlakatlar tajribalari birligidir va shu bilan birga 
hamkorlikda, birgalikda amalga oshiriladigan vazifalar, degan ma’noni bildiradi. 
O`zbekiston milliy modeli bozor iqtisodiyotini izchillik bilan tiklab borish, 
unga bosqichma-bosqich va sharoitlar yaratilishi bilan asta-sekin o`tish, aholini 
ijtimoiy himoyalashni keng qo`llagan holda ijtimoiy barqarorlikni ta’minlab borish 
yo`li blian o`tishni taqozo etadi. Milliy modelda o`z aksini topgan O`zbekistonning 
bozorga o`tishdagi o`z yo`li bozor iqtisodiyoti shakllanishi uchun uch tomonni, ya’ni 
ichki va tashqi sharoitlarni yaratish, bozor iqtisodiyoti maqsadlariga erishish va 
umuman, bu jarayonlar shakllarini yaratish kabilarni o`z ichiga oladi.
Bozor iqtisodiyotiga o`tishdagi milliy modelning amaldagi harakati real 
sharoitga asoslangan holda, mavjud va ro`y berishi mumkin bo`lgan barcha iqtisodiy 
hodisalarni e’tiborga olgan tarzda bo`lishi, juda ehtiyotkorlik, hamkorlik va 
tadbirkorlik asosida bo`lishini talab qiladi.
Bozor iqtisodiyoti shakllanishining 
ichki sharoitlari
deganimizda, avvalo 
mulkni xususiylashtirish, davlat monopoliyasining oldini olish, xususiy mulkning 
turli shakllarini yaratish, shuningdek, ishbilarmonlikni rivojlantirish, barcha mulk 
shakllari tengligini ta’minlash, xalq xo`jaligi va ishlab chiqarishning zamonaviy 
samarali tuzulishini yaratish va bular asosida xalq farovonligi hamda istiqbol 
ishonchini yaratish, aholining ijtimoiy himoyalanishi kabilarni tushunamiz. 
Bu jarayonning 
tashqi sharoitlari
deganimizda jahon iqtisodiyotiga qo`shila 
borish usullarini qo`llash, xalqaro iqtisodiy munosabatlarda faol qatnasha borish, 
jahon mehnat taqsimotida o`z o`rnini yarata borish, jahon bozorida kengroq ishtirok 
etish yo`l va usullarini qo`llab borish kabilarni tushunamiz. 
Bozor iqtisodiyotiga o`tish shakllarini yaratib borish
deganimizda iqtisodiy 
erkin faoliyat, bozor ishtirokchilarining erkin raqobatlashuvi, xo`jaliklarning turliligi, 
ijtimoiy hamkorlik munosabatlarini o`rnatish kabi iqtisodiy voqeliklarga o`tish 
o`zining shakllarini talab etib, bular mavjud sharoitlariga qarab paydo bo`lishi, 

---

117
o`zgarishi va takomillashuvini tushunish kerak. Masalan, xo`jalik yuritish 
shakllarining turliligi, mulk shakllari tengligi va raqobat rivoji bizning sharoitimizda, 
birinchi navbatda, davlat mulk monopoliyasiga barham berish va uning 
xususiylashtirish shakllariga bog`liq. Bu hech qachon bir xil bo`lmaydi va oldindan 
ma’lum andoza bo`yicha ro`y bermaydi. Bu jarayon davlat mulkini tekinga berish, 
imtiyozli bahoda berish, kim oshdi savdosi asosida xususiylashtirish kabilar bilan bir 
qatorda ijara, oilaviy pudrat, hissadorlik kabi shakllarni yuzaga keltirmoqda va buni 
belgilaydigan ko`p miqdordagi omillar e’tiborga olinmoqda. Zero, bozorning turli 
tomonlariga taalluqli jarayonga xos shakllarni e’tiborga olish, ulardan o`z joyida va 
vaqtida iqtisodiy sharoitga mos holda foydalanish va ularni takomillashtirish bozor 
iqtisodi shakllanishini tezlashtiradi. 
O`zbekiston milliy modelidagi muhim tomonlardan yana biri shuki, bozor 
iqtisodiga o`tish silliq, osonlik bilan ro`y beradi deb hisoblamay, bu og`ir, 
mashaqqatli va ma’lum iqtisodiy buzilish, beqarorlik kabi salbiy hodisalar bo`lib 
turishi, e’tibor susayganda bunday salbiy oqibatlarning chuqurlashuvi ro`y berishi 
mumkin. Chunki bu bir iqtisodiy tizimdan ikkinchisiga o`tishdan iborat bo`lib, 
ko`pchilik iqtisodiy voqelik bir-biriga qarshidir. Bunday o`zgarish milliy modelning 
har tomonlama mukammal bo`lishi va umumiylik, xususiylik hamda jahon tajribasini 
o`z sharoitlarini to`la hisobga olib qo`llash kabilarni o`z ichiga olishni talab qiladi.