Farmokognoziya oxiri p65

Kimyoviy tarkibi.
Mevasi tarkibida 15% gacha oshlovchi
moddalar, antotsianlar, 5% qand, limon va olma kislotalar
bo‘ladi. Shumurt bargida (0,05%), po‘stlog‘ida (2% gacha) va
urug‘ida (1,5%) amigdalin glikozidi bor.
Ishlatilishi.
Mahsulot burishtiruvchi modda sifatida me’da-
ichak kasalliklarini (ich ketganda) davolash uchun ishlatiladi.
Shumurt mevasini damlab (yoki qaynatma tayyorlab) ichiladi.
Quritilmagan meva fitonsid xususiyatiga ega. Meva choy-
yig‘malar tarkibiga kiradi.

---

302
CHERNIKA MEVASI – FRUCTUS MYRTILLI 
(BACCAE
MYRTILLI)
O‘simlikning nomi.
Oddiy chernika — Vaccinium myrtillus
L., erikatsiyadoshlar — Erikaceae oilasiga kiradi (82-rangli
rasm).
Chernika bo‘yi 15—40 sm ga yetadigan kichkina yarimbuta.
Bargi elliðpsimon yoki elliðssimon-tuxumsimon, yaltiroq, och
yashil rangli, yupqa, tuksiz, arrasimon qirrali bo‘lib, poyada
kalta bandi bilan ketma-ket o‘rnashgan. Gullari yakka-yakka
joylashgan. Gulkosachasi besh tishli, gultojisi besh tishli, ya-
shil-pushti rangli, ko‘zachasimon-sharsimon shaklli bo‘ladi.
Otaligi 8—10 ta, onalik tuguni to‘rt-besh xonali, pastga joy-
lashgan. Mevasi — sharsimon, qora-ko‘k rangli, sersuv, ko‘p
urug‘li ho‘l meva.
May-iyun oylarida gullaydi, mevasi iyul-avgustda pishadi.
Geografik tarqalishi.
Ukraina, Belorus, Moldova, Boltiq-
bo‘yi davlatlari, Rossiyaning Yevropa qismi va Sibirning nam
o‘rmonlarida, Kavkaz hamda Uzoq Sharqda uchraydi.
Mahsulot tayyorlash.
Chernika yaxshi pishganda qo‘l bilan
terib olinadi yoki maxsus mashinada yig‘iladi. Chernikaning
yig‘ilgan mahsulotida barg va shoxchalar aralashmasi ko‘p
bo‘lgani sababli uni quritishdan oldin navlarga ajratiladi. Meva
ochiq yerda so‘litiladi, so‘ngra rus pechlarida yoki quritgichlarda
55—60° haroratda 1—2 sm gacha qalinlikda yoyib quritiladi.
Yaxshi quritilgan mevani ezsa, u kukunga aylanmaydi, bir-
biriga yopishib qolmaydi va qo‘lda rang qoldirmaydi.