Farmokognoziya oxiri p65

Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 15—25 % gacha osh-
lovchi moddalar (asosan, pirogallol guruhi), 0,44 % gallat va
ellag kislotalar, 0,5 % katexin, oksimetilantraxinonlar, 130
mg% vitamin C, 25 % kraxmal va boshqa birikmalar bo‘ladi.
XI DF ga ko‘ra, mahsulot tarkibida oshlovchi moddalar
miqdori 15 % dan kam bo‘lmasligi lozim.
Ishlatilishi.
Burishtiruvchi hamda antiseptik modda sifatida
me’da-ichak kasalligini (kolit, enterokolit) va ichakning yallig‘-
lanishini davolashda ishlatiladi. Bundan tashqari, og‘iz shilliq
pardasi yallig‘langanda (stomatit, gingivit) og‘izni chayqash
uchun beriladi.
Dorivor preparatlari.
Qaynatma. Mahsulot me’da kasallikla-
rida ishlatiladigan choy-yig‘malar tarkibiga kiradi.
Ilonsimon toron bilan bir qatorda, toronning yana ikki
turi – Kavkazda o‘sadigan qizil toron — Polygonum carneum C.
Koch., va O‘rta Osiyoda o‘sadigan chiroyli toron — Polygonum
nitens V. Petr. tibbiyotda ishlatiladi.
ZANGVIZORBA ILDIZPOYASI VA ILDIZI – RHIZOMATA
ET RADICES SANGUISORBAE
O‘simlikning nomi.
Dorivor zangvizorba (dorivor ko‘kat) —
Sanguisorba officinalis L., ra’noguldoshlar — Rosaceae oilasiga
kiradi (79-rangli rasm).
Ko‘p yillik, bo‘yi 20—100 sm ga yetadigan o‘t o‘simlik. Il-
dizpoyasi yo‘g‘on bo‘lib, yer ostida gorizontal joylashgan. Po-
yasi tik o‘suvchi, qirrali, ichi kovak, yuqori qismi shoxlangan.
Ildizoldi barglari uzun bandli, toq patli, 4—13 juft bargcha-
lardan iborat. Bargchasi tuksiz, cho‘ziq-tuxumsimon, to‘mtoq
tishsimon yoki o‘tkir arrasimon qirrali, ustki tomoni to‘q ya-
shil, pastki tomoni esa och yashil rangli. Poyadagi barglari
bandsiz, ketma-ket o‘rnashgan bo‘lib, poyaning yuqori qismiga

---

299
chiqqan sari kichiklasha boradi. Gullari mayda, to‘q qizil,
cho‘zinchoq boshcha shaklidagi boshoqsimon to‘pgulni tashkil
qiladi. Guli ikki jinsli, 2 ta guloldi bargchasi bor. Gulqo‘rg‘oni
oddiy, tojbargsiz. Gulkosachasi to‘rt bo‘lakka qirqilgan. Otaligi 4
ta, onaligi bitta. Mevasi — pista.
Iyun-avgust oylarida gullaydi, mevasi avgust-sentabrda
yetiladi.