Farmokognoziya oxiri p65

Dorivor preparati.
Efedrin gidroxlorid kukun (poroshok),
tabletka va ampuladagi eritma holida chiqariladi. Efedrin gid-
roxlorid turli kompleks preparatlar tarkibiga kiradi.
Cho‘l qizilchasi (efedrasi)
morfologik jihatdan tog‘ qizilcha-
siga juda o‘xshab ketadi. U tog‘ qizilchasidan bo‘yining pastligi
(1 m gacha), urug‘kurtagi naychasining uzunligi (4—5 mm) va
g‘udda mevasining ikkita urug‘liligi bilan farq qiladi. Cho‘l qizil-
chasi tog‘ qizilchasi o‘sadigan tumanlarda tog‘ning past qismi-
dagi quruq joylarda va yarimcho‘llarda o‘sadi.
Cho‘l qizilchasining yerustki yashil qismi tarkibida 0,5—
2,2% alkaloid, 2,34—8,13% oshlovchi va bo‘yoq moddalar bo‘-
ladi. Alkaloidlar yig‘indisining 70—95% ini psevdoefedrin
alkaloidi tashkil etadi. Cho‘l qizilchasida tog‘ qizilchasiga nisbatan
alkaloidlar kam bo‘ladi, shu sababli u tog‘ qizilchasi yetishma-
gan taqdirdagina tayyorlanadi.

---

167
TARKIBIDA PIRROLIZIDIN (GELIOTRIDAN)
HOSILASIGA KIRUVCHI ALKALOIDLAR BO‘LGAN
DORIVOR O‘SIMLIKLAR
YASSI BARGLI SENETSIO ILDIZPOYASI BILAN ILDIZI VA
YERUSTKI QISMI – RHIZOMATA CUM RADICIBUS ET
HERBA SENECIONIS PLATYPHYLLOIDIS;
ROMB BARGLI SENETSIO ILDIZPOYASI BILAN ILDIZI –
RHIZOMATA CUM RADICIBUS SENECIONIS RHOMBIFOLII.
O‘simlikning nomi.
Yassi bargli senetsio (yopishoq) —Sene-
cio platyphylloides Som. et Lev. va romb (keng) bargli senetsio
(yopishoq) — Senecio rhombifolius Sch. Við (Senecio
platyphyllus D.C.), astradoshlar — Asteraceae (murakkab-
guldoshlar —Compositae) oilasiga kiradi (34-rangli rasm).
Yassibargli senetsio (yopishoq) — ko‘p yillik, bo‘yi 150—
170 sm ga yetadigan o‘t o‘simlik. Ildizpoyasi yo‘g‘on, yer ostida
gorizontal joylashgan, ko‘p ildizli bo‘lib, undan tik o‘suvchi,
pastki qismi tuklar bilan qoplangan poyalar hamda uzun band-
li, shakli buyraksimon-yuraksimon, bir nechta ildizoldi barglar
o‘sib chiqadi. Poyadagi barglari uchburchaksimon, tishsimon
qirrali, qisqa, qanotli bandi yordamida ketma-ket joylashgan. Bu
o‘simlik barg bandining asos qismidagi poyani o‘rab oluvchi
qinchasi hamda barg plastinkasining pastki qismidagi bo‘lak-
chasi bilan senetsio turkumining boshqa turlaridan farq qiladi.
Gullari ko‘p (10—15 ta), savatchaga to‘plangan, savatchalar esa
poyaning yuqori qismida qalqonsimon gul to‘plamini tashkil
etadi. Savatchaning o‘rama bargi ikki qator joylashgan, gullari
naychasimon, gultojisi 4 tishli, sariq rangli, otaligi 4 ta, onalik
tuguni bir xonali, pastga joylashgan. Mevasi — pista. Iyul-avgust
oylarida gullaydi, mevasi avgust-sentabrda pishadi.