Toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali kompyuter injiniringi fakulteti

Ekspert  satxi  shlyuzi.  Tatbiqiy  satx  shlyuzining  foydalanuvchilar  uchun 
shaffofligining 
yo`qligi 
va 
tarmoqlararo 
aloqa 
o`rnatilishida 
o`tkazish 
qobiliyatining  susayishi  kabi  jiddiy  kamchiliklarini  bartaraf  etish  maqsadida 
paketlarni  fil`trlashning  yangi  texnologiyasi  ishlab  chiqilgan.  Bu  texnologiyani 
ba`zida  ulanish  xolatini  nazoratlashli              fil`trlash  (stateful  inspection)  yoki 
ekspert satxidagi fil`trlash deb yuritishadi. Bunday fil`trlash paketlar xolatini ko`p 
satxli taxlillashning maxsus usullari (SMLT) asosida amalga oshiriladi. 
Ushbu gibrid texnologiya tarmoq satxida paketlarni ushlab qolish va undan 
ulanishni nazorat qilishda ishlatiluvchi tatbiqiy satx axborotini chiqarib olish orqali 
ulanish xolatini kuzatishga imkon beradi. 

---

 
79 
Ishlashi  asosini  ushbu  texnologiya  tashkil  etuvchi  tarmoqlararo  ekran 
ekspert satx brandmaueri deb yuritiladi. Bunday brandmauerlar o`zida ekranlovchi 
marshrutizatorlar  va  tatbiqiy  satx  shlyuzlari  elementlarini  uyg`unlashtiradi.  Ular 
xar bir paket tarkibini berilgan xavfsizlik siyosatiga muvofiq baxolaydilar.  
Shunday  qilib  ekspert  satxidagi  brandmauerlar  quyidagilarni  nazoratlashga 
imkon beradi: 
- mavjud qoidalar jadvali asosida xar bir uzatiluvchi paketni; 
- xolatlar jadvali asosida xar bir sessiyani; 
- ishlab chiqilgan vositachilar asosida xar bir ilovani. 
Ekspert  satx  tarmoqlararo  ekranlarining  afzalliklari  sifatida  ularning 
foydalanuvchilar  uchun  shaffofligini,  axborot  oqimini  ishlashining  yuqori 
tezkorligini 
xamda 
ular 
orqali 
o`tuvchi 
paketlarning 
IP-adreslarini 
o`zgartirmasligini ko`rsatish mumkin. Oxirgi afazallik. IP-adresdan foydalanuvchi 
tatbiqiy satxning xar qanday protokolining bunday brandmauerlardan xech qanday 
o`zgarishsiz yoki maxsus dasturlashsiz birga ishlay olishini anglatadi. 
Bunday  brandmauerlarning  avtorizatsiyalangan  mijoz  va  tashqi  tarmoq 
komp`yuteri  orasida  to`g`ridan-to`g`ri  ulanishga  yo`l  qo`yishi,  ximoyaning 
unchalik  yuqori  bo`lmagan  darajasini  ta`minlaydi.  Shu  sababli  amalda  ekspert 
satxini 
fil`trlash 
texnologiyasidan 
kompleks 
brandmauerlar 
ishlashi 
samaradorligini 
oshirishda 
foydalaniladi. 
Ekspert 
satxning 
fil`trlash 
texnologiyasini ishlatuvchi kompleks brandmauerlarga misol tariqasida Fire Wall-
1 va ON Guardlarni ko`rsatish mumkin.