Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

Yerni soliqqa tortish
. Aytaylik, hukumat barcha yer ijarasiga soliqning 50 
foizini joriy qiladi, natijada xizmatlarga bo'lgan umumiy talab o'zgarmaydi. Ushbu 
soliqni o'z ichiga oladigan narxda insonlar doimiy ravishda belgilangan yer 
maydonlariga bo'lgan talabni ko'rsatishda davom etadilar (14.4-rasm). Shunday 
qilib, yerxizmatlarining bozor bahosi (soliqni hisobga olgan holda) o'zgarmaydi va 
E nuqtadagi boshlang'ich qiymatiga teng bo'lib, bu bozor muvozanatini aks ettiradi. 
Yer miqdori 
14.4- rasm Yer solig'i 
Soliq yer egasi tomonidan uning daromadidan to'liq to'lanadi va shu bilan birga 
ushbu daromad kamayadi. Soliqni to'lash natijasida yer egasining muvozanatli 
daromadi E nuqtasiga yoki E qiymatining faqat yarmiga teng bo'ladi.Shu tarzda 
soliqning barcha yuki mutlaqo yer egasiga o'tadi, bu esa noelastik taklif bilan 
tavsiflanadi. 
Ushbu soliq iqtisodiy samaradorlikka ta'sir qiladimi? 
G'arb iqtisodchilarining fikriga ko'ra, sof iqtisodiy rentaga soliq iqtisodiy 
samaradorlikka ta'sir qilmaydi va hech kimning iqtisodiy harakatlari aks etmaydi. 
Nima uchun buday? Taklif qiluvchilarning xatti-harakatlariga soliq ta'sir qilmaydi, 
chunki resurs narxi o'zgarishsiz qoladi. Yer egalarining xatti-harakati ham 
o'zgarmaydi, chunki yerga taklif qat'iy belgilangan va soliqqa ta'sir qilmaydi. Yer 

---

332 
solig‗I joriy etilishidan oldin fermer xo'jaligi qanday ishlagan bo‗lsa, yer solig'i 
joriy etilgandan keyin ham shunday ishlaydi. 
Shunday qilib, sof iqtisodiy rentaga soliq hech qanday buzilish yoki 
samarasizlikni keltirib chiqarmaydi. 
Nazorat savollari 
1. Yerning ishlab chiqarish omili sifatida o‗ziga xosligi nimadan iborat? 
2. Yer rentasi qanday aniqlanadi va uning turlari? 
3. Yerga talab va taklifning shallanishi aytib bering 
4. Yerni soliqqa tortishning mohiyati aytib bering 
5. Yerning bahosi qanday aniqlanadi?