3-Mavzu. Iqtisodiy tahlilning asosiy tamoyillari va mazmu 1

Moliya-iqtisodiy tahlil.
Ushbu tahlilning mohiyati umumiy qiymat ko’rsatkichlar tizimini 
o’rganish va korxonalarning moliyaviy faoliyati natijalarini tahlil qilish bilan ifodalanadi. 
Umumlashgan qiymat ko’rsatkichlariga quyidagilar kiradi: sotish bo’yicha rejaning shartnoma 
majburiyatini ado etgan holda bajarilishi, tovar mahsuloti, bir ishlovchiga to’g’ri keladigan yillik 
ish unumi, mahsulot tannarxi, foyda va shu kabilar. Tahlil qilish jarayonida ana shu qiymat 
ko’rsatkichlar 
batafsillashtiriladi. 
Masalan, 
mahsulot 
hajmi-taqqoslanadigan 
va 
taqqoslanmaydigan, ularni ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish bo’yicha, mahsulotning sifati 
kabilar. Mahsulot tannarxi ko’rsatkichi umuman va ularning unsurlari va kal qo’lyatsiya 
moddalari bo’yicha belgilangan biznes-rejaning bajarilishiga tahsir qiluvchi omillar batafsil tahlil 
qilinadi. Umumlashgan mehnat unumdorligi ko’rsatkichi (bir ishlovchiga to’g’ri keladigan yillik 
ish unumi) bir ishchiga to’g’ri keladigan yillik, kunlik va soatlik ish unumini o’z ichiga oladi. 
Moliya-iqtisodiy tahlilga xos muhim xususiyatlardan biri - bu asosiy axborot olish 
manbalari. Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan yagona hisobot shaqllaridan qo’llanilish 
hisoblanadi. 
Shunday qilib, moliya-iqtisodiy tahlilning ‘redmeti korxonalar xo’jalik faoliyatining turli 
tomonlari, xo’jalik yuritish jarayoni, iqtisodiy ko’rsatkichlarning bir-biri bilan sababiy 
bog’lanishi hisoblanadi. 
Moliya-iqtisodiy tahlilning subhekti - bu korxona, vazirlik, boshqarma, moliya-kredit 
idoralari va statistika organlarining iqtisodiy bo’linmalari hisoblanadi. 
Funktsional - qiymat tahlili. 
Mahsulot tannarxini kamaytirish borasida keraksiz va 
ortiqcha xarajatlarni minimal darajaga keltirish mahsulot ishlab chiqarishni loyihalashtirish va uni 
ishlab chiqarish chog’ida har tomonlama hisobga olish kerak. Bu masalani ijobiy hal qilishda 
FQT asqotadi. FQT – obhektni (mahsulot) texnologik va mehnat jarayonlari tizimli tarzda tadqiq 
qilib, mehnat va moddiy resurslardan samarali foydalanishga qaratilgan chora - tadbirlarni ishlab 
chiqadi. Ushbu tahlil usuli ushbu ma`ro’zalar kursida alohida mavzu sifatida kurib chiqiladi.