"baholash ishi va investitsiyalar" kafedrasi meliqulov qahramon bozarovich "uy-joylar qiymatini baholash amaliyoti

3-jadval
Uy-joylarni baholashni o’tkazishda er tushunchasi
Iqtisodiy
kontseptsiya
Iqtisodiy konsepsiya nuqtai nazaridan yer, avvalambor, mulkiy huquqlar
amal qiladigan fizik substantsiya, bu mulkiy huquqlar qonun tomonidan
ijtimoiy manfaatlar foydasiga cheklab qo’yilishi mumkin. Yer muhim
farovonlik manbasi bo’lib, u pul ifodasida yoki ayirboshlash qiymatida
o’lchanadi.
Geografik
kontseptsiya
Yerning geografik konsepsiyasi yerning fizik elementlarini, uning
taqsimlanishi hamda erdan foydalanuvchi odamlarning faoliyatini bayon
qilishga qaratilgan. Bu kontseptsiya fizik tavsiflarining farqlanishini va
alohida olingan mintaqa uchun ular birikuvining muhimligini tan oladi.
Yuridik
kontseptsiya
Ko’chmas mulk yuridik konsepsiyasining mohiyati nafaqat yer yoki
tuproqni, balki tabiat xususiyatidan qat’i nazar, yer bilan bog’liq hamma
narsani o’z ichiga oladi, masalan, daraxtlar va o’simliklar, yoki jamiyatning
ta’siri, masalan, uylar va boshqa qurilmalar. Ko’chmas mulkka nafaqat yer
yuzasi, balki uning ustidagi hamma narsalar kiradi.
2-son MBMS “Bozor qiymati baholash bazasi sifatida” deb nomlanib, ushbu
MBMSning maqsadi – bozor qiymatining umume’tirof etilgan ta’rifini berish.
Standart shuningdek, baholashning maqsadi va funktsiyalari bozor qiymatini
hisoblashdan iborat bo’lganda ushbu ta’rifga va mulkni baholashda uni qo’llashga
bog’liq umumiy mezonlarni ham izohlaydi. 2-son MBMSga muvofiq, bozor
qiymati - bu munosib tarzda marketing o’tkazilgandan keyin tuzilgan tijorat bitimi
natijasida manfaatdor sotuvchi va manfaatdor xaridor o’rtasida aktivning baholash
sanasida ayirboshlanishi mumkin bo’lgan pul miqdori bo’lib, bunda har bir taraf
etarlicha axborotga ega bo’lgan holda, oqilona va ixtiyoriy ravishda harakat qilgan
deb tushuniladi.
Uy-joylar qiymatini baholashda foydalanishdagi ishtiluvchi 3-son MBMS
“Bozor qiymatidan farqlanuvchi baholash bazalari”ning maqsadi bozor qiymatidan
farqlanuvchi baholash bazalarini aniqlash va tushuntirish hamda ularni qo’llash
uchun standartlarni belgilash, shuningdek ular va bozor qiymati o’rtasidagi
28
1-son MBMS “Baholashning umumiy tushuncha va prinsiplari” asosida tuzilgan.

---

38
farqlarni aniqlashdan iborat. Ushbu MBMSga muvofiq quyidagi bozor qiymatidan
farqlanuvchi qiymat turlari tavsiflanadi.