O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Holat bildiruvchi sifatlar
: Holat bildiruvchi sifat
narsa -mavjudotning 
holat yoki vaziyatini turg`un belgi sifatida ifodalaydi. Holat bildiruvchi sifatlar 
tuzilishiga ko`ra sodda, qo`shma, juft va takror sifatlarga bo`linadi. Holatni 
bildiruvchi tub sifatlar
: abgor, alag`da, baxtiyor, bo`liq, vayron, voqif, gavjum, 
giryon, dabdala, yopiq, issiq, iliq, kir, ko`hna, luchchak, mal`un, marhum, mast, 
mashhur, mosuvo, muallaq, mulzam, muntazir, mushtoq, muhtoj, obod, ozod, 
osoyishta, osuda, pajmurda, palag`da, paxmoq, pachoq, pinhon, pokiza, semiz, 
sovuq, sokin, so`lg`in, tayyor, shay, toza, tarang, tashna, to`q, farovon, xom, 
xarob, xasta, xafa, xijil, xomush, xor, xursand, shalabbo, eski, qaram, qizg`in, 
ho`l[24]. 
Holat bildiruvchi yasama sifatlar quyidagi qo`shimchalar orqali yasaladi:-
bar,
 -li
, -
dor, -ser, -be ,-k,-q, g`,-ik, - iq,- uq, -kin, - qin - g`in, -kun, - g`un… ; 
rasmli, do`ppili, masxarali, gavdali, o`tirishli, ayanchli, gulli, to`shdor, aybdor, 
azador, guldor, sersoqol, sersuv, sergo`sht, sersomon, bemajol, bexabar, 
boxabar bedor, besaramjon, bedavo, chirik, o`ksik, quruq, yorug`, o`lik, egik, 
yopiq, ochiq, buzuq, yopiq, tushkun, turg`un, ozg`in, so`lg`in, jo`shqin, horg`in, 
g`amgin, qarimsiq, noqulay, navqiron, noma’lum, noto`g`ri, sharros, gulduros, 
motamsaro, ishsiz, darveshnamo, olimnamo, tentaknamo, jirkanch, dardchil, 
epchil, xayolparast, oqsoq, porloq, quvnoq, loyqa, yopishqoq,
Holat bildiruvchi qo`shma sifatlar
: darveshsifat, devsifat, devqomat,
kafangado, 
sheryurak, 
ofatijon, 
bodomqovoq, 
og`iroyoq, 
shikastahol, 
boshqorong`i, yoqavayron, olazarak, tepakal, xonavayron, dilxasta, kamgap, 
kamsuxan, tezpishar, kechpishar, qirqyamoq, xomtalash, sohibjamol. 
Holat bildiruvchi juft sifatlar
: alag`da-jalag`da, apoq-chapoq, issiq-
sovuq, mast-alast, hozir-unozir, eski-tuski, chala-chulpa,xom-pishiq, saramjon-
sarishta, och-yalang`och, soya-salqin, xor-zor,ilma-teshik, tuppa-tuzuk, xom-

---

30 
xatala, entak-tentak, qari-quri, yamoq-yasqoq, harom-harish, aloq-chaloq, 
poyintar-soyintar, uvali-juvali, o`poq-so`poq, ilang-bilang, boy-badavlat, och-
nahor, pishiq-puxta, sarson-sargardon, sog`-salomat, telba-teskari, yakka-
yolg`iz, g`arib-benavo, vayronu obod, chappa-rosta, quyuq-suyuq, kuydi-
pishdi(fe’ldan ko`chgan), och-yalong`och, soya-salqin, tinch-totuv, burma-
churma, bo`ltak-so`ltak, yosh-yalang, yirtiq-sirtiq, kir-chir, siniq-mirtiq, tilka-
pora, tep-tekis, to`kin-sochin, chalakam-chatti, egri-bugri, yamoq-yasqoq, 
qarama-qarshi, aji-buji (yozuv), apoq-chapoq, aloq-chaloq
(tush)
 
Holat bildiruvchi takror sifatlar
:burda-burda, yo`l-yo`l(otdan ko`chgan), 
biq-biq. 
Boshqa turkumga xos so`z 
konversiya 
yo`li bilan holat bildiruvchi sifatga 
o`tishi mumkin. Masalan: kuydi-pishdi so`zi fe’ldan ko`chgan, ot so`z 
turkumiga mansub 
yo`l
so`zini takror qo`llab holat ma’nosini bildiruvchi sifat 
hosil qilish mumkin.
Holat bildiruvchi sifatlarda soddalashish
ham kuzatiladi. 
Yaxshi rivojlangan, durkun ma’nosini anglativchi 
bo`liq 
sifati eski o`zbek tilida 
bo`l
fe’lining 
unib-o`s, yetil
ma’nosidan –(u)q qo`shimchasi bilan yasalgan, 
keyinchalik 
u
unlisi 
i 
unlisiga almashgan: