Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

maqsadi o‘rnatilgan me’yoriy 
yoritilganlikni
yaratish uchun kerak bo‘lgan yorug‘lik manbaini quvvatini 
aniqlash, agarda yorug‘lik manbaining quvvati oldindan aniq bo‘lsa, 
(lyuminessent lampalar), unda ularning soni aniqlanadi. Yoritish qurilmalarini 
xisoblashdan oldin ularning quyidagi asosiy ko‘rsatgichlarini aniqlashimiz 
kerak: 

yoritilganlik me’yori; 

yoritish turi va sistemasi; 

yorug‘lik manbai; 

yoritgichlar turi va ularni xonalarga joylashtirish. 
Xisoblash natijasida me’yoriy yoritilganlikni yaratish uchun kerak 
bo‘lgan yorug‘lik oqimini F
X
qiymati topiladi va so‘ng ma’lumotlar jadvalidan 
shunday yorug‘lik boradigan standart lampaning quvvati aniqlanadi. Bunda 
xisoblab topilgan lampaning yorug‘lik oqimi F
X
bilan ma’lumotlar jadvalidan 
olingan standart lampaning yorug‘lik oqimi Fj orasidagi farq +20% yoki -10% 
bo‘lishi talab qilinadi. Agar farqi kattaroq bo‘lsa, yoritgichlar sonini ko‘paytirib 
yoki kamaytirib talab qilingan natijaga erishamiz. [1] 
Xozirgi 
vaqtda 
yoritish 
qurilmalarini 
xisoblash 
uchun 
amaliyotda 
qo‘llanilayotgan uchta usul ishlatiladi: 
• 
Nuqtaviy usul. 
• 
Yorug‘lik oqimidan foydalanish usuli. 
• 
Solishtirma quvvat usuli. 

---

144 
XXI asrning yoritish texnologiyalari LED yoritgichlar-xususan svetodiod 
yoritgichlar (2.4.3-rasm.) asosiga qurilgan bo’lib, ular o’zidan avvalgi yoritish 
qurilmalariga nisbatab quyidagi afzalliklarga ega: 

Yuqori tebranishlarga chidamlilik; 

Emirilishga chidamlilik; 

Ishlash muddatida buzilmasligi; 

Haroretning keng qamrovida ishlashga qodirligi; 

Havfsizlik. 
2.4.3-rasm. Zamonaviy LED yoritgichla va ularning qo’llanilishi. 
Nazorat savollari. 
1.
Nurlanish deb nimaga aytiladi? 
2.
Optik nurlanishning qfnday ta’sirlari mavjud? 
3.
Agrar soxada qanday yoritish va nurlatish qurilmalari qo’llaniladi? 
4.
Yoritilganlik me’yorlari nima uchun kerak? 
5.
Yoritish qurilmalarini asosiy ko‘rsatgichlariga nimalar kiradi? 
6.
Yoritish jihozlari va uskunalarining qanday xisoblanadi va tanlanadi? 

---

145