Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

N
va 
S
ikki qutbli elektromagnit 
mustaxkam o'rnatilgan. Ushbu elektromagnit cho’lg’mi maxsus manbadan 
o’zgarmas tok bilan ta’minlanadi. 

---

65 
1.4.1-rasm. Uch fazali sinxron generator va unung parametrlari. 
Ushbu uch fazali sinxron generator rotori tashqi birlamchi xarakatlantirgich (
bug’-gaz 
turbinasi, ichki yonuv dvigateli, suvning yuqoridan pastga tushish energiyasi va x.k.
) 
yordamida aylantirilganda statorning faza cho’lg’amlarida o’zgaruvchan EYuK 
induktsiyalanadi. Aylanayotgan rotorning magnit maydoni faza cho’lg’amlarini birdaniga 
emas, balki navbati (
120
0
 farq qilgan xolda
) bilan kesib o’tgani sababli stator 
cho’lg’amlarida xosil bo’ladigan EYuKlar xam fazalar bo’yicha o’zaro 120
0
ga siljigan 
tarzda xosil bo’ladi. [1,2] 
Uch fazali sinxron generatorning konstruktiv tuzilishi quyidagiccha:
Uchta bir xil mis simlrdan o’ralgan cho`lg`amlar (1.4
.1-rasm, 1
) 
qo’zg’almas qism - statorning magnit o`zagi arikchalariga o`zaro 120
0
siljigan 
xolda joylangan. Uch fazali sinxron generatorning aylanuvchi rotor (1.4
.1-rasm, 
2
)qismida, rotor cho`lg`ami (1.4
.1-rasm, 3
) joylashgan bo`lib, ushbu cho`lg`am 
o`yg`otuvchi cho`lg`am deb ataladi. Sinxron generatorning o`ygotuvchi 
cho`lg`amga o`zgarmas tok berilib, ushbu tok kuchli magnit maydonini hosil 
qiladi. 
Tashqi mexanik kuchlar ta’sirida rotor aylantirilganda ushbu magnit 
maydoni stator cho`lg`amlarida o’zaro bir-biridan 120
0
ga farq qiluvchi bir xil 
chastotali sinusoidal EYuK larni hosil qiladi. 
1.4.2-rasmda uch fazali EYuK tizimini hosil qilish tamoillari keltirilgan.

---

66 
O’zaro bir-birga nisbatan 120
0
ga siljitib joylashtirilgan uchta chulg‘amlarni 
magnit maydonida 

burchak tezligi bilan soat strelkasi yo‘nalishga buyicha 
aylantirilganda, chulgamlarda sinusoidal EYuK paydo bo’ladi. Ushbu EYuKlar 
amplitudali o’zaro teng bo’lib, fazalari 20
0
ga farq qiladi.
Butun dunyo bo’ylab ishlab chiqarishning barcha soxalarida elektr 
energiya ta’minoti va iste’molida asosan uch fazali tizimdan foydalaniladi. Uch 
fazali generatorning EYuK -