Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

Sharofiddin Ali Yazdiyning “Zafamoma” asarida
Amir Temuming davlat 

---

faoliyati va harbiy yurishlari bayon qilinish bilan bir qatorda, XIV asr oxiri va XV 
asr boshlarida O‘rta Osiyodagi madaniy hayotga doir bir qancha noyob 
ma'lumotlar ham keltirilgan .
Ajdodlarimizning yuksak did va nafosat nigohi bilan yaratilgan bog‘-
rog‘lari, ulkan qurilishlari hozirgi kunda ham Samarqandu Buxoroni, Ko‘hna 
Urganch, Xivani bezab, Yer yuziga zeb berib turibdi. Bu nodir obidalar 
bobokalonlarimiz elyurt obodonchiligiga alohida e'tibor qilganliklaridan dalolat 
beradi.
“Zafarnoma”da Sohibqiron Amir Temur tomonidan barpo etilgan “Bog‘i 
shamol”, “Bog‘i dilkusho”, “Shahrisabz qo‘rg‘oni” va Oqsaroy kabi obidalar 
haqida batafsil hikoya qilinadi.
Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning asarlarida ekologiya va ekologik 
ta’limning metodolik asoslari yoritib o’tilgan. Tabiiy resurslardan foydalanish, 
atrof-muhitga zarar yetkazmaslik, yashash muhiti, mamlakatimiz tabiiy va 
ma’naviy ekologiyasining uzviyligi kabi g’oyalar bir qator asarlarida o’z ifodasini 
topgan. 
Ekologik ta’limning nazariy va amaliy pedagogik asoslarini akademik 
I.D.Zverev, A.N.Zaxlebniylar[39,40] tomonidan ishlab chiqilgan. 
Ekologik ta’lim berishning mazmuni, metodikasi, shakli, vositalarini, ekologik 
ta’limning tarixiyligi, uzluksiz ekologik ta’lim konsepsiyasi va fan 
E.O.Turdiqulovning[47] ilmiy tadqiqot ishlarida o’z ifodasini topgan. 
Ekologik ta’limning ijtimoiy falsafiy jihatlari Yu.Shodimetov[31], 
B.Ziyomuhammedov[11] tomonidan tahlil etilgan. 
L.T.Shonosirovaning [50] ilmiy tadqiqotida maktabgacha yoshidagi bolalarga 
ekologik bilimlar berish yoritilgan. 
O’.G.Saidova “Ekologik madaniyat tarixi va uning rivojlanishi va tarixi” 
(2008), Z.Sh.Yazdonov “O’zbek xalqining ekologik madaniyatini qayta riklash” 
(2019), S.X.Xudaynazarov “Shaxs ekologik ongi va madaniyatini rivojlantirish” 
(2010), F.U.Jumanova “Kasb-hunar kollejlari o’quvchilarida ekologik madaniyatni 
shakllantirish” (2010), A.R.Malikova “Oliy o’quv yurti talabalarida ekologik 

---

madaniyatni shakllantirish” (2010) kabi o’zbek olimlari shu sohada ilmiy ish 
hamda tadqiqotlarni amalga oshirganlar.
Bunday misollarni keltirishimizdan maqsad o‘tmish ajdodlarimizdan 
bizgacha urf-odat bo‘lib yetib kelgan obodonchilik ishlaridan hozirgi yoshlarni 
xabardor etish, ularni ana shu ishlar misolida tarbiyalashdir. Ular ham Jaloliddin 
Manguberdi, Amir Temur, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy kabi el farvonligi, yurt 
obodligi uchun kurashuvchi zabardast o‘g‘il-qizlar, oliyhimmat inson, tabiatga 
mehr-muruvvatli kishilar bo‘lib yetishishlarida biz maktabgacha ta’lim yoshidanoq 
ulug’ bobokalonlarimiz, ularning bizgacha yetib kelgan meroslari, go’zal axloqlari, 
olib borgan bunyodkorlik ishlarini o’rgatib borishimiz darkor.