Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

корхона раҳбариятига билдириши лозим.Ўз навбатида корхона раҳбарияти
бундайкамомадларнингвужудгакелишсабабларивабунгажавобгаршахсларни
аниқлаш,ҳамда камомадларни бартараф этиш чораларини кўриши лозим;
ошиқча чиққан қимматли қоғозларни кирим қилиш,етишмаган қимматли
қоғозлар қиймати айбдор шахслар томонидан қопланиши ёки корхонанинг
молиявий натижаларига олиб борилиши мумкин. Бунда инвентаризация
далолатномалари,таққослаш ведомостларивамоддийжавобгаршахсларнинг
тушунтиришхатларигаасосанқуйидагибухгалтерликпроводкаларитузилади:
а)Ошиқчачиққанда:Дт0610,0620,0630,0640,0690,5810,5830,5890-
счётларКт
9590счётошиқчачиққанқимматлиқоғозларнингноминалқийматига(
турлари
бўйича)
.
в)Камомад:Дт9430Кт0610,0620,0630,0640,0690,
5810,5830,5890-
счётларкам
чиққанқимматлиқоғозларноминалқийматига.
с)
Камомадларниқоплаш:Дт4730Кт9430номиналқийматига.Дт4730Кт
9590 етишмаган қимматли қоғозларнинг номинал қийматидан биржа
қийматинингкамомаданиқланганпайтдагиошгансуммасига.
д)
Дт5010,6710Кт4730етишмаганқимматлиқоғозларбиржақийматининг
айбдор шахстомонидан кассаганақд пул билан тўланиши ёки унингойлик
маошиданушлабқолиниши.
е)
Камомадларнингкорхона молиявий натижаларига олиб борилиши:Дт
9690Кт9430етишмаганқимматлиқоғозларнингноминалқиймати.
Инвентаризациядаошиқчавакамчиққанқимматлиқоғозларниҳисобдаакс
эттиришнингюқорида келтирилган тартиби шунга боғлиқки,ҳозирги вақтда
қимматлиқоғозларбалансдауларнингсотиболишбаҳосибўйичааксэттирилиб,
кейинчаликуноминалқийматигаетказилади.Дт0610,0620,0630,0640,0690,
5810,5830,5890-
счётларКт5110,5210,5220–сотиболишбаҳоси;Дт0610,0620,
0630,0640,0690,5810,5830,5890-
счётларКт9590номиналқийматинингҳарид
баҳосиданошганқисми;Дт9590Кт0610,0620,0630,0640,0690,5810,5830,5890-
счётларсотиболишқийматинингноминалқийматиданошганқисми.
Молиявий қўйилмаларни инвентаризациядан ўтказишнинг хусусияти
нафақат қимматли қоғозларнинг ҳақиқатда мавжудлиги,балки қимматли
қоғозларни баҳолаш яъни уларнинг қийматини шакллантирувчи ҳақиқий
харажатлар тўғрилигини аниқлашдан ҳам иборатдир. Аудитор қимматли

---

қоғозларбўйичаолингандаромадларнибухгалтерияҳисобидааксэттиришнинг
ўзвақтидалигиватўлиқлигинитекширишдаинвентаризациямаълумотларидан
ҳамфойдаланади.
4.Корхонаактивларинимолиявийқўйилмаларқаторигақўшишнинг
тўғрилигинитекшириш.
Қимматли қоғозлар ва берилган қарзлар инвестор учун молиявий
қўйилмаларобъектибўлибҳисобланади.ЎзбекистонРеспубликаси«Қимматли
қоғозларбозори вафонд биржаси тўғрисида»ги қонунгамувофиқ қимматли
қоғозлармулкийҳуқуқларниёкиуларничиқарганшахсларвауларнингэгалари
ўртасидагиқарзмуносабатларинитасдиқлайдиган,дивидендларёкифоизлар
кўринишида даромад тўланишини ва ушбу ҳужжатлардан келиб чиқадиган
ҳуқуқларни ўтказиб бериш
имкониятларини назарада тутувчи пул
ҳужжатларидир.
Объектларнингқимматли қоғозлар қаторига тўғри олиб борилганлигини
текшириш чоғида корхонанингқимматли қоғозлар учун ҳуқуқи борлиги ва
қимматли қоғозлар бўйича ҳуқуқни бериш қоидаларига риоя қилинишини
аниқлашзарур.
ЎзбекистонРеспубликасиФуқароликКодексиваҚимматлиқоғозларбозори
вафондбиржаситўғрисидагиқонунгамувофиққимматлиқоғозларнитуркумлаш
юридикаҳамиятгаэга.
Ўзбекистон Республикаси «Қимматли қоғозлар ва фонд биржаси»