Amonboyev mahammadsidik bozor infratuzilmasi

19 
Экономическая теория. У чебное издание. П од общ. ред. В.И.Видяпина и
др. Т.: ИПК «Шарк», 1999, 86-89-betlar.
39

---

subyektlariga investorlaming moliyaviy resurslarini jamlab, biznes 
maqsadiga ishlatishga, investorlarga mablag‘larini orttirishga, 
davlatning iqtisodiy siyosatini amalga oshirishga ko‘maklashadi. 
Umuman olganda, moliya bozori investitsiyalarga muhtoj va 
resurslarga ega bo ‘ lgan qatnashchilami bir-birlari bilan uchrashtirish 
asosida moliyaviy aktivlar almashinuviga ko‘maklashadigan 
mexanizm sifatida namoyon bo‘luvchi tizimdir.
Moliya bozori bir qator funksiyalami bajaradi. Ulami to‘rt 
guruhga: makroiqtisodiy, umumbozor, maxsus (ixtisoslashgan) 
va globallashtirish (meta, ya’ni xalqaro darajada moliyaviy 
globallashtirish) funksiyalariga ajratish mumkin.
M akroiqtisodiy funksiya
jam g‘armalami investitsiyalarga 
samarali transformatsiyasini ta’minlab berishdan iborat.
Umumbozor funksiyasi,
odatda, har bir milliy bozorga 
mansub. Maxsus funksiya esa uni boshqa turdagi bozorlardan 
farqlaydi.
Umumbozor funksiyasiga quyidagilar kiradi:
- tijoratni rivojlantirish funksiyasi (bu funksiya bozor 
qatnashchilarining o‘zaro raqobat asosida daromad olishini 
ta ’minlovchi funksiya);
- narx-navoni belgilash funksiyasi, ya’ni bozorda moliyaviy 
instrumentlaming bozor narxlari (kurslari) shakllanishi va ta ’siri 
jarayonini, ulami bozor konyunkturasiga bog‘liq tarzda uzluksiz 
harakatini (o‘zgarishini) ta ’minlaydi (bozor kurslari qanchalik 
tez shakllanib barqarorlashsa, moliya bozorida bu instrumentlar 
shunchalik samara bilan joy lashtiriladi va likvidliligi ta’minlanadi);
- axborot bilan ta ’minlash funksiyasi, ya’ni bozor savdo 
obyektlari va savdo ishtirokchilari to ‘g ‘risidagi axborotni 
shakllantiradi va o ‘z qatnashchilariga havola qiladi;
- tartiblashtiruvchi (muvofiqlashtiruvchi va nazorat qiluvchi) 
funksiya, ya’ni bozor o ‘zidagi savdo va unda ishtirok etish, 
qatnashchilar o ‘rtasidagi munosabatlar m e’yorlarini va nizolami 
hal qilish tartiblarini joriy qiladi, ustuvor yo‘nalishlami aniqlaydi,
40

---

nazorat organlarini va tartiblarini belgilaydi, bozor qatnashchilari 
tomonidan bu m e’yor va tartib-qoidalarga rioya qilinishini nazorat 
qiladi va h.k.
Moliya bozorining