Бухгалтерия ҳисоби назарияси

Ишлаб 
чиқариш 
заҳиралари 
Бир ишлаб чиқариш жараёнида қатнашиб, ўз 
қийматини ишлаб чиқарилган маҳсулот қийматига шу 
даврнинг ўзида тўла ўтказадиган заҳираларга айтилади. 
Ишлаб 
чиқариш 
заҳиралар
и 
Бир ишлаб чиқариш жараёнида қатнашиб, ўз 
қийматини ишлаб чиқарилган маҳсулот қийматига шу 
даврнинг ўзида тўла ўтказадиган заҳираларга айтилади. 

---

150 
2-сонли БҲҲСда ТМЗга қуйидагича таъриф берилган:
24
Товар-моддий захиралар
– бу қуйидаги активлардир:
- одатдаги фаолият доирасида сотиш учун мўлжалланган;
- бундай сотув учун ишлаб чиқариш жараёнида бўлган;
- 
ишлаб чиқариш жараёнида ёки хизматлар кўрсатилишида 
фойдаланилиши кўзланган хом ашё ва материаллар кўринишидаги активлар.
 
13.2. ТМЗ лар ҳисобининг асосий вазифалари. 
Хўжалик юритувчи субъектларда моддий бойликлардан фойдаланиш 
устидан назоратни кучайтириш, хўжасизликка қарши курашиш, маҳсулот 
таннархида моддий харажатларнинг улушини камайтириб бориш 
масалаларига алоҳида эътибор берилади. Булар бевосита ТМЗлар ҳисобининг 
вазифаларини белгилайди. 
Материаллар ҳисобининг вазифаларига қуйидагилар киради: 
 
13.3. ТМЗ ларнинг туркумланиши. 
Корхонада 
ишлаб 
чиқариш 
заҳираларини 
ҳисобга 
олишни 
енгиллаштириш ва унинг самарадорлигини ошириш мақсадида уларни 
туркумлаш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. 
24
Barry Elliot, Jamie Elliot. Financial accounting and reporting. (ISBN 978-1-292-08057-4) London, 2015. 17 th 
Edition. 101 p 
1.
•материаллар ҳаракати билан боғлик бўлган ўзгаришларини ўз вақтида тегишли
ҳужжатларда расмийлаштириш;
2.
•моддий-техника таъминоти режасининг бажарилиши устидан назорат олиб борилади;
3.
•материалларнинг ишлаб чиқаришга тўғри берилиши ва уларни сарфлаш меъёрига риоя
қилиш устидан назорат олиб бориш;
4.
•маҳсулот таннархини ҳисоблашда сарфланган ТМЗларни калькуляция объектларида тўғри 
тақсимлаш;
5.
•ички ресурсларни ишга солиш мақсадида ортиқча ва фойдаланилмаётган ТМЗларни 
аниқлаш ва сотиш.

---

151