Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti texnik xizmat ko

.

---

29 
Ish joyiga, zovur va estakadalarga moy to‘kish, iflos holatda 
ishlash yiqilishga, shikastlanishga olib kelishini unutmang!
Atrof-muhitning ifloslanishiga ayniqsa neft mahsulotlarining to„kilishi-
ga yo„l qo„ymang.
Uzatmalar qutisining texnik holatini baholash 
Uzatmalar qutisining texnik holatini baholash va TXK uchun avtomobil 
ko„targich yoki ko„rikdan o„tkazish zovuri hamda estakadadan 
foydalaniladi. Ularning turlari 6.1-rasmda berilgan. Shovqin chiqish 
manbalari va sabablari quyidagilardan iborat: Shina, yo„l qoplamasi, 
g„ildiraklar podshipniki, sharnirli yarim o„qlar, uzatmalar qutisidan asosiy 
uzatma transmissiya karterlaridagi moyning kamligi.
Uzatmalar qutisidagi shovqinini aniqlash quyidagi tartibda amalga 
oshiriladi:
1.
Tekis va qattiq qoplamali yo„l yoki maydoncha tanlanadi.
2.
Dvigatel 80

– 90

C ga qizdirilgach, avtomobilni barcha tezlikda 
harakatlantirib, uzatmalar qutisining ishlashi kuzatiladi.
6.1-rasm. Zovur va estakada turlari: 
A) boshi berk zovur; B) boshi berk yo„lakli zovur;
D) boshi berk estekada; E) o„tkazuvchi estakada.

---

30 
Qaysi uzatma ishlayotganda shovqin eshitilsa, aynan shu uzatma 
shesternyasi, sinxronizatori va uning detallari nosozligidan darak beradi.
Agar dvigatel salt ishlayotganda shovqin eshitilsa, val podshipnigining 
nosozligidir. 
Uzatmalar qutisidagi shovqinini aniqlash usuli 
 
Uzatmalar qutisi shovqinli ishlasa, uni dvigateldan yechib olib, maxsus 
stendda statoskop orqali eshitilib ko„riladi. Bu usul bilan aniq tashxis 
qo„yish mumkin. Nosozliklar aniqlangach qog„ozga yozib olinib, 
uzatmalar qutisi A11 va A 12 moduliga asoslanib qismlarga ajratiladi. 
Uzatmalar qutisi va uning yuritmasidagi nosozliklar turi, belgilari hamda 
bartaraf etish usullarini 6.1-jadvalda ishlanadi.
Gidromexanik uzatmalar qutisining asosiy nosozliklari quyidagilardan 
iborat: 
-
Yetaklovchi disk prujinasining ishdan chiqishi;
-
Diskning yeyilishi, sinishi yoki qiyshayishi; 
-
Mexanizm rostlanishining buzilishi; 
-
Moy haroratini 50

-110

C dan oshib ketishi; 
-
Moy sifatining yomonligi va yaroqsizligi;
-
Shovqin chiqarib ishlashi;
-
Uzatmalarning yaxshi qo„shilmasligi va boshqalar.
Gidrotransformatordagi moyning qizishini nazorat qilish lampasi 120-
125

C da yonadi. Uzatmaning moyi har 15 000 km masofadan so„ng 
almashtiriladi. Yangi avtomobillarda birinchi 5000 km dan so„ng uayt-
spirti bilan yuviladi va yangi moy quyiladi. 30 000 km dan so„ng moy 
qabul qilgich, zolotnikni boshqarish mexanizmi yechib olinib tekshiriladi 
va rostlanadi.
MATIZ avtomobilining uzatmalar qutisida mavjud bo„ladigan asosiy 
nosozliklar va ularning bartaraf etish usullarini ko„rib chiqamiz. Bu 
nosozliklar oldingi g„ildiraklari tortuvchi avtomobillarning barchasiga 
taalluqlidir.

---

31 
6.1-jadval
Uzatmalar qutisida sodir bo‟ladigan nosozliklar, kelib chiqish sababi va
bartaraf etish usullari
№
 
Nosozliklar 
Kelib chiqish 
sababi 
Bartaraf etish 
usullari 
1 
Shesternyaning ilashishdan
chiqib ketishi 
2 
Shesternya ilinib qoladi 
3 
Uzatmalar qutisida amashlab
qo„shish qiyinlashadi.
4 
Uzatmalar qutisidan tovush chiqadi.
5 
Barcha uzatmalardan tovush chiqadi.
6 
Harakat uzatilayotganda tovush 
chiqishi.
7 
Moyning oqishi.
8 
Uzatma to„liq qo„shilmaydi.