Ўзбекистонреспубликаси олийваўртамахсустаълимвазирлиги термиздавлатуниверситети

 
 
 
 
 
 
1.расм. Осцилаторияталломинингумумийтузилиши
. 

---

12 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.расм. Носток колонияси ва ҳужайраларини кўриниши. 
Носток (
Ностоц
)лар турлича шаклда ва катталикдаги шилимшиқли 
колониялар ҳосил қилиши билан характерланади. Фиксация қилинган носток 
колонияси мавжуд идишдаги сувдан бир томчи олиб, микроскопнинг кичик 
объективида қаралганда колония шимилшиқ пўст билан ўралганлигини, 
колониясининг шакли эллипссимон ва овалсимон эканлиги кўринади. Шилимшиқ 
ичида Носток иплари тартибсиз ҳолда жойлашади. Носток ипида вегетатив 
ҳужайралар билан бир қаторда гетероцист ва акинет ҳужайралар борлигига 
эътибор беринг. Гетероцисталар бор жойдан узилиб, гормогонлар ҳосил қилиш 
йўли билан кўпаяди. Гормогонлари доимо гомоцит типда бўлади. Гормогонлар 
ҳосил бўлиши даврида ҳужайра шакли ўзгаради. Баъзи бентос ҳолда яшовчи 
вакилларининг вегетатив ҳужайраларида газ вакуоллари бўлмайди. Бу вакуола 
фақатгормоний ҳужайраларида юзага келади. Гормогонийлар харакат қилиш 
хусусиятга эга бўлиб, қалқиб турган она колониядан ажралиб чиқади. Агар 
колония перидермали бўлса, у ёрилиб, гормогонийларда газ вакуоллари ҳосил 
бўлиш ва букилиб харакат қилиш вақтида янги жойларга тарқалишга ёрдам 
беради. Бироз вақтдан сўнг гормогоний харакатдан тўхтайди ва газ вакуоласини 
йўқотади. Сўнгра спиралсимон ип ҳосил қилади. Бу вақтда гормогонийлар 
ҳужайраси нотекис ёки узунасига кетган тўсиқлар билан ажралади. Узунасига 
бўлиниш натижасида дастлаб икки ядроли ип ҳосил бўлади, кейин алоҳида 
ҳужайралар ажралади ва эгри-бугри ип шаклланади. Эгри-бугри ипчанинг охирги 
хужайраси гетероцистага айланади, шилимшиқнинг кейинги ўсиши фақат 
ҳужайраларнинг кўндалангига бўлиниши ҳисобга боради. Баъзида ностокларда 
гормогонийларни шохланиши кузатилади, булар одатдаги шохланмайдиган 
гормогонийлардан 
ўсади. 
Шарсимон 
ностоклар 
баъзида 
колониясини 
куртакланишидан ҳам кўпаяди. Кўпчилик носток турларида гормогонийлар ҳосил
қилишдан ташқари шакли ва ўлчами жиҳатидан фарққилмайдиган акинет
споралар ҳам ҳосил қилади. Ностокда жинсий жараён кузатилмайди. 
4.
Кузатилган тузилиши ва кўпайиш жараёни альбомга чизиб олинади. 

---

13