Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

ÇEPNI, ÇEPI
Gadymy oguz-türkmenleriň 24 taýpasynyň sanamasynda Mahmyt 
Kaşgary 
çepnileri (jebni)
21-nji, Salar Baba—22-nji, Reşideddin, 
Ýazyjy-ogly we Abylgazy dagy hem 16-njy orunda goýýar, soňky üç 
alym 
çepni
sözüni Oguz hanyň 4-nji ogly Gökhanyň 4-nji çagasynyň we 
ondan önen iliň ady hasaplasa, Salar Baba ony Deňizhanyň 2-nji oglunyň 
ady çaklaýar. Bu alymlaryň çepni sözüne berýän düşündirişleri şeýle: 
Reşideddin: “Nirede ýagy görse, heminsöweşer”; Ýazyjy-ogly: “Kanda 
ki ýagy görse, derhal söweşer we çapar”; Salar Baba: “Her kanda ýagy 
bolsa, tawakkuf kylgaý, uruşgaý”; Abylgazy: “Bahadyr” (ýagny “batyr”, 
“gahryman”). Türk alymy I. Kafesoglu şu alymlaryň ýazanlaryndan ugur 
alyp, çepni diýen etnonimi goşunyň düzülüşi bilen baglanyşykly dörän 
atlaryň hataryna goşýar.
Abraýly alymlaryň 
çepni
taýpasyna beren mahabatly 
düşündirişlerini inkär etmezden, biz bu etnonimiň “kiçi bölek”, “topar”, 
“süri” manysyndaky gadymy 
çep, çöp
diýen türki sözden emele gelip 
biljekdigini hem bellemelidiris. Mahmyt Kaşgary 
çöp
sözüni “bölejeik” 
manysynda ulanypdyr: Bir çöp ýegil—“bir bölejik iý”. Türk dilinde 
we türkmen diliniň ýomut (maşryk) şiwesinde mal agylyna-da çeperi 
diýilýär. Şulardan ugur alyp, çeni diýen at “bölejik il”, “topar”, “kiçi 
taýpa” manysynda ýüze çykandyr çaklaýarys.
Seljuklar hereketi döwründe (XI asyr) çepnileriň uly bölegi Eýrana, 

---

237
Türkiýä, Kawkaza, Yraga aşypdyr. Türkmenistanda diňe gökleňleriň 
düzüminde çepni, atalarda hem 
çepi
diýen tireler duş gelýär.
Alili, ata, gökleň, hatap we hydyrili taýpalarynyň 
çepbe
, çowdur 
we ärsarylaryň 
çepek
, burkazlaryň