Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi


Ishlab chiqarish omillari va infratuzilmasi



Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/607
Sana11.02.2023
Hajmi6,22 Mb.
#910102
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   607
Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI darslik

2.1. Ishlab chiqarish omillari va infratuzilmasi 
Ishlab chiqarish jarayonining mazmunini chuqur anglash uchun eng avvalo, 
ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibiy qismlari bilan tanishib chiqish 
maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
Ishlab chiqarish jarayonida bevosita qo‘llaniluvchi barcha resurslar 
ishlab chiqarish omillari deyiladi.
Iqtisodiyotning tizimi va shaklidan qat’iy 
nazar ishlab chiqarish sodir bo‘lishi uchun uchta omil: ishchi kuchi, mehnat 
qurollari va mehnat predmetlari bo‘lishi shart. Bundan ko‘rinadiki, ishlab chiqarish 
omillari, iqtisodiy resurslardan farqli o‘laroq, o‘z ichiga faqat ishlab chiqarish va 
xizmat ko‘rsatish jarayonida bevosita ishtirok etuvchi resurslarni oladi. Misol 
uchun, iqtisodiy resursning muhim tarkibiy qismlaridan hisoblangan pul resurslari 
iste’mol mollari zahiralari ishlab chiqarish jarayonida bevosita qo‘llanilmaganligi 
sababli, ishlab chiqarish omili bo‘la olmaydi. Ishlab chiqarish omillarining 
mohiyatini yanada kengroq tushunish uchun ularning har biriga alohida ta’rif berib 
o‘tamiz. 
Ishchi kuchi deb insonning mehnat qilishga bo‘lgan aqliy va jismoniy 
qobiliyatlarining yig‘indisiga aytiladi.
Ishchi kuchi mehnat qobiliyatiga ega 
bo‘lgan kishilar uchun xosdir. Lekin ishchi kuchi insonning o‘zi emas yoki uning 
mehnati ham emas, uning mehnatga bo‘lgan qobiliyatidan iboratdir. 


47 
Mehnat qurollari
deb, inson uning yordamida tabiatga, mehnat 
predmetlariga ta’sir qiladigan vositalarga aytiladi. 
Bularga turli xildagi 
mashinalar, stanoklar, traktorlar, qurilmalar, uskunalar va boshqalarni misol 
keltirish mumkin.
Mehnat predmetlari
esa bevosita mehnat ta’sir qiladigan, ya’ni mahsulot 
tayyorlanadigan narsalardir.
Yer, suv, xomashyo va boshqa turli materiallar 
mehnat predmetining asosiy turlarini tashkil etadi. Mehnat predmetlari tabiatda 
tayyor holda uchrashi mumkin yoki oldingi davrdagi mehnat mahsuli, ya’ni 
xomashyo bo‘lishi mumkin. Masalan, tabiatda o‘sib turgan turli xil o‘simliklar, 
daraxtlar, o‘rmonlar, yer osti boyliklari va boshqalar tabiatda tayyor uchraydigan 
mehnat predmeti bo‘lsa, qazib olingan temir, mis, qo‘rg‘oshin, neft, ishlab 
chiqarilgan paxta g‘alla sut kabi maxsulotlar inson mehnati ishlovidan ishlovidan 
o‘tgan xomashyolardir. 

Download 6,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   607




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish