Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari



Download 5,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet197/295
Sana30.12.2021
Hajmi5,78 Mb.
#90191
1   ...   193   194   195   196   197   198   199   200   ...   295
Bog'liq
Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari (M.Shermatov)

140
160
240
310
370
390
360
320
240
180
150
140
0
100
200
300
400
500
I
III
V
VII
IX
XI
S
o
a
tl
a
r
940
945
950
955
960
965
970
II
IV
VI
VIII
X
XII
A
tm
o
s
fe
ra
 b
o
s
im
i
-10
0
10
20
30
40
I
II
III
IV
V
VI VII VIII IX
X
XI
XII
H
a
ro
ra
t,
 °
C
O‘rtacha
Maksimal
Minimal
Tuproq
0
20
40
60
80
I
II
I
V
V
II
IX
X
I
N
a
m
li
k

%

Y
o
n
g
‘i
n

m
m
Havoning namligi, %
Yog‘in, m
0
50
100
150
Y
o
n
g
‘i
n

m
m
1 2 3 4 5 6 7 8 9101112
Oylar
O‘rtacha ko‘p yillik yog‘in miqdori
0
10
20
30
H
a
ror
a
t,
 
°C
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112
Oylar
O‘rtacha ko‘p yillik havo harorati
a)
b)
d)
e)
)
12.2-rasm. Dengiz sathiga nisbatan 1200 m balandlikda kuzatilgan ba’zi bir meteorologik
ma’lumotlar (S.S.Xusamiddinov ma’lumotlari). a
 — quyosh radiatsiyasining oy davomida
yerga sochib turish vaqti; — o‘rtacha oylik atmosfera bosimi; d
 — o‘rtacha oylik havo
va tuproq haroratining yil davomida o‘zgarib turishi; e
 — havoning o‘rtacha oylik namligi
va yog‘in miqdori; f
 — o‘rtacha ko‘p yillik havo harorati va yog‘in miqdorining o‘zgarishi.
Suvning atmosfera, gidrosfera, biosfera, litosferalarda mavjudligi va
biz yuqorida aytib o‘tganimizdek ana shu sferalar bo‘yicha uning doimiy
harakati, miqdori, bir holatdan ikkinchi holatga almashinib turishi qator
omillarga,  jumladan,  quyosh  radiatsiyasi,  havo  harakatiga,  bosimiga,
yog‘in miqdoriga, bug‘lanishiga, shamolning harakat yo‘nalishiga, yer
sathining geomorfologik tuzilishiga, litosferani tashkil etuvchi tog‘ jins-
larining tarkibi, xossa va xususiyatlariga, o‘simliklar dunyosiga bog‘liq.
Shuning uchun birorta hududning gidrogeologik sharoitini baholashda
yuqorida ko‘rsatilgan omillarga, ayniqsa yog‘in miqdoriga, uning fasllar,


1 9 9
yillik, ko‘p yillar mobaynida o‘zga-
rishiga,  turiga  (qor,  yomg‘ir,  jala),
har  xil  balandlik  bo‘yicha  bo‘lini-
shiga e’tibor berilmog‘i kerak (12.1-
jadval, 12.2-rasm).
Ma’lumotlarning ko‘rsatishicha,
Yer  atmosferasi  asosan  gaz  holati-
dagi  moddalardan  tashkil  topgan
(%): unda azot molekulasi 78; kis-
lorod molekulasi 20,95; argon 0,93;
karbonat  angidrid  gazi  0,03.  Shu-
ningdek,  juda  ham  kam  miqdorda
vodorod, neon, geliy, kripton, radon,
chang va suv bug‘lari mavjud. Atmos-
ferada  14  ming  km
3
  suv  bo‘lib,  bu
suv har 10 sutka mobaynida butunlay
yangidan  almashinish  jarayonini
boshidan kechiradi (Sedenko, 1979).
Atmosfera yog‘ini. Atmosferadagi
suv  bug‘lari  holatining  o‘zgarishi,
unda yuz beradigan jarayonlar (haro-
ratning  o‘zgarishi,  havoning  suv
bug‘lari bilan to‘yinishi, nisbiy nam-
likning 100 % ga yetishi va h.k.) oqibatida suv tomchilari vujudga kelishi
va yer sathiga yomg‘ir, qor, jala holatida tushishi atmosfera yog‘ini deb
tushuniladi.
Planetamiz sathining u yoki bu hududlariga tushadigan yog‘inning
miqdori  maxsus  yog‘in  o‘lchagich  qurilmalar  (12.3-rasm)  yordamida
amalga oshiriladi. Suv holatidagi yog‘inning miqdori mm da ifodala-
nib, yig‘ilgan yog‘in bug‘lanish yoki biror tomonga oqish holatidan qat’-
iyan saqlangan bo‘lishi kerak. Bir minut davomida yoqqan yog‘in uning
jadallik yoki tezlik darajasini bildiradi.
12.1-jadval

Download 5,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   193   194   195   196   197   198   199   200   ...   295




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish