Право и экономика

ҳарорат
Кузнинг 1- 
ярмидаги 
ҳарорат
Кузнинг 2- 
ярмидаги 
ҳарорат
Қишдаги 
ҳарорат
1 - хўжалик
+ 25 ± 3
+ 35 ± 3
+ 44 ± 4
+ 36 ± 2
+ 14 ± 2
- 8 ± 3
2 - хўжалик
+ 26 ± 3
+ 36 ± 3
+ 45 ± 4
+ 37 ± 2
+ 15 ± 2
-9 ± 3
Туман 
марказидаги 
назорат гурухи
+ 23 ± 3
+ 25 ± 3
+ 30 ± 2
+ 25 ± 2
+ 21 ± 2
+ 20 ± 2 
Ферма хўжаликларида ёзда намлик 30 – 
35%; қишда намлик 70 – 75% га етади. Марказ-
даги иш юритувчилар иш жойларида намлик 
40-60%. 1- ва 2- хўжаликлар иш жойларида 
шамол тезлиги 10 - 14 м/сек га тенг. Иш юри-
тувчилар иш жойида шамол тезлиги 0,1 - 0,3 м/
сек га тенг. 1 - ферманинг сут соғувчилари, те-
ричилик ва жун қирқувчиларининг асбоб – уску-
налари шовқини 95 – 100 дБ га, 2-ферманинг 
худди шу тармоқлардаги асбоб - ускуналар 
шовқини 98 -105 дБ га тенг. Назорат гуруҳи-
даги ишчилар иш жойида шовқин даражаси 
15 - 25 дБ. Фермаларнинг айрим бўлимлари-
да чангланганлик даражаси 27 мг/м3 га тенг, 
чанг таркибида СиО2 мавжуд эмас[7]. Ишчи-
лар бир кунда 10 соат сменасиз ишлашлари, 
сут соғувчилар, жун қирқувчилар асосан маж-
бурий ишчи ҳолатда бўлишлари аниқланди. 
Чорвачилар меҳнат жараёнида шахсий ҳимоя 
воситаларидан фойдаланмайдилар. Ўтказил-
ган аноним сўровнома натижалари ва санита-
рия – эпидемиологик осойишталик ва жамоат 
саломатлиги ходимлари маълумотлари асоси-
да: 1-фермадан 2 нафар ишчида ёзда иссиқ 
уриши, 3 нафарида қишда юқори нафас йўл-
лари яллиғланиши, 1 та сут соғувчи ва 1 та жун 
қирқувчида шовқин касаллиги, 2 та ишчида 
мажбурий ишчи ҳолатда бўлганлиги сабабли 
оёқ веналари варикоз кенгайиши; 2-фермадан 
3 нафар ишчини ёзда иссиқ уриши, 2 нафари-
да қишда юқори нафас йўллари яллиғланиши, 
1 тасида терида тошмалар тошиши, 2 та жун 
қирқувчиларнинг бармоқларида оғриқ кузатил-
ганлиги аниқланди. Назорат гуруҳидаги 4 на-
фар иш юритувчиларда юқоридаги ҳолатлар 
кузатилмаганлиги аниқланди[8].
Муҳокамалар.
Текширишлар шуни кўрсат-
дики: чорвадорлар иш вақтининг меъёрлашти-
рилмаганлиги, шахсий ҳимоя воситалар билан 
таъминланмаганлиги, меҳнат жараёнининг 
кўп қисмида мажбурий ишчи ҳолатда бўли-
шлари, чорвачилар ёзда юқори ҳароратда ва 
қишда паст ҳароратда асосан очиқ муҳитда 
ишлашлари, меҳнат жараёнида ишчиларга 
таъсир этувчи салбий омилларнинг яъни юқо-
ри частотали шовқин, меъёрда бўлмаган ҳаво 

---

114