Рашидов октам юнусович, тоймуҳамедов иброхим рихсибоевич, алимов ильхомжон икромович, тожиев рахматулло рахмонович “пул, кредит ва банклар”


Кредитнинг асосий функциялари ва ташкил килиш асослари



Download 2,38 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/104
Sana31.01.2023
Hajmi2,38 Mb.
#906074
TuriУчебник
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   104
Bog'liq
Пул ва банклар (1)

2.3.Кредитнинг асосий функциялари ва ташкил килиш асослари 
Хар кандай иқтисодий категория узининг функцияларига эга булгани 
каби кредит ҳам узининг бир катор функцияларига эга. Ижтимоий 


78 
иқтисодий тизимида кредитнинг урни ва роли у бажараётган функциялари 
билан ианикланади. Кредитнинг функцияси - бу кредитнинг иқтисодиётда 
фаолиятнинг муаян равишда намоён бўлишидир. 
Кредитни тахлил килишда, унинг функцияси мохияти ва роли 
ўртасидаги оралик бугин сифатида куриб чикилади. 
Кредит томонидан бажариладиган функциялар турли адабиётларда 
турлича берилади. Купгина адабиётларда кредитнинг 4та функцияси 
курсатилган ва асосланган бўлиб улар қуйидагилар: 
- капиталларни кайта таксимлаш ва фойда нормасини текислаш 
(тенглаштириш); 
- муомала харажатларини тежаш; 
- капитални марказлашуви; 
- капитални йигилиши ва жамгариш функцияси. 
Бирок бошқа купгина китобларда кредитнинг бошқа 4та функцияси 
курсатилгандир. 
Бу функциялар; 
- кайта таксимлаш функцияси
- кайта такрор ишлаб чиқариш функцияси; 
- муомаладаги хакикий накд пул маблағларини кредит муомала 
воситалари билан алмаштиради; 
- рағбатлантириш функцияларидир. 
Бу 
юқорида кўриб утилган функциялар ёрдамида кредит 
мамлакатдаги таксимланган ва буш турган моддий ва пул маблағлари уз 
эгаларидан вақтинчалик бошқа мулк эгаларига харакат килишлари учун 
имкон яратади . Кредитрнинг кайта таксимлаш функцияси 2 кўринишда 
пул ва товар шаклларида амалга оширилиши мумкин. 
Кредитнинг такрор ишлаб чиқариш функциясида эса кредит 2 хил 
кўринишда намоён бўлади: 


79 
- қарз олувчи томонидан олинган кредитлар уларга керакли капитал 
хажмини таъминлайди, тадбиркорлик фаолиятини олиб боришига имкон 
яратилади. 
- турли корхоналарга кредит берилиши натижасида жамият микёсида 
ишлаб чиқариш учун яхши ва ёмон холатлар (шароитлар) вужудга келиши 
мумкин. (сифат, таннарх, баҳо) 
Муомаладаги хакикий ва накд пул маблағларини кредит тўлов 
воситалари билан алмаштириш функциясида хакикий (олтин) пуллар пул 
белгилари (банкноталар) билан алмаштирилади. Бу уз навбатида давлатни 
қарз мажбуриятини билдиради ҳамда олтин киймат белгаларини 
белгилайди. Шу билан бирга накд пул белгилари айланиши жараёнида пул 
белгилари уз навбатида кредит муомала воситалари- вексель, чек, пластик 
карточкалари билан алмаштирилиши мумкин. 
Кредитнинг рағбатлантириш функциясида- кредит ишлаб чиқариш 
ва муомалага микро ва макро даражада таъсир курсатади. Бунинг 
натижасида маблағлардан тежамли фойдаланишга асос яратади. Кредит 
қарз олувчидан олган кредитларининг самарали, даромад оладиган 
даражада фойдаланишига, уз вақтида ишлатиб тулик кайтарилишига 
мажбур килади. 
Давлат микиёсида эса кредит микдорини купайтириш ёки камайтириш 
орқали иқтисодиётга салбий уки ижобий таъсир ўтказиши мумкин. Чунки 
кредит микдорпини камайиши, купайиши унинг икки томонлама таъсирини 
билдиради.
 
Кредитнинг бу функциялари хакида олимлар ўртасида ягона фикр йук. 
Масалан Россия иқтисодчиси О.И. Лаврушиннинг фикрича, кредитнинг 
функцияларини тахлил килишда иккита ечилмаган муаммо мавжуд: 
функцияни тушунишнинг услубий асослари; 
функцияларнинг таркиби ва структураси. 


80 
Кредитнинг таркибий кисмидан келиб чиққан холда унга қуйидаги 
муносабатлар хосдир. 
кредиторнинг қарз олувчи ва қарзга бераётган киймат билан муносабати 
орқали; 
қарз олувчининг кредитор ва қарзга берилувчи киймат билан 
муносабати орқали; 
қарзга берилувчи киймат билан кредитор ва қарз олувчининг 
муносабати орқали. 
Кредитор ва қарз олувчи ўртасидаги муносабат шундай аникланадики, 
бунда кредитор қарз олувчига ресурсларни таклиф килади, қарз олувчи бу 
ресурсларни ишлатилади ва бунда қарзга берилувчи киймат кредитор ва қарз 
олувчи ўртасида айланади. Бу ердан кредитнинг биринчи функцияси келиб 
чикади: 

Download 2,38 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish