1-мавзу: Кириш. Иммунология фани (предмети) ва вазифалари

Иммунитет бу – иммунитет тизим ҳамда биологик фаол агентлар 
(антигенлар) орасидаги ўзаро таъсир реакцияларининг тадрижий тарзда шартланган 
тўпламидир
.
 Мазкур реакциялар организмнинг ички муҳитининг фенотипик доимийлигини 
сақлашга йўналтирилган бўлиб, уларнинг натижаси турли хил феноменлар ҳамда 
иммунитет реакциялари бўлиши мумкин.
Улардан бири фойдали, ҳимояланган, бошқалари 
патологияни келтириб чиқаради. Биринчиларига қуйидагилар киради:

Инфекцияга қарши иммунитет
– организмнинг касаллик қўзғатувчилари, 
муайян инфекцион агентларни орттирилган ҳолда ва ўзига хос тарзда юқтирмаслиги 
(микробларни, вирусларни). 

Толерантлик 
– иммунитет тизимининг эндоген ёки экзоген антигенларга 
чидамлилиги, жавоб бермаслиги. 
Иммунитетнинг 
бошқа 
патологик, 
“стрессли 
даражаси” 
патологиянинг 
ривожланишига олиб келади:

Ўта кучли сезувчанлик
– антиген-аллергияларга кучли иммунитет 
(иммунитетли) реакция икки турдаги касалликлар: аллергик – экзогеналлергиялар 
(аллергия); аутоаллергик (аутоиммунли) – эндоген, шахсий биомолекулалар 
(аутоаллергиялар) вжудга келишига сабаб бўлиб; аутоиммунли касалликларда “ўз” 

---

молекулаларини организм “ёд, бегона” молекулалар сифатида қабул қилиб уларга қарши 
реакциялар шаклланади; иммунитет тизими ўз меъёрида “ўз” молекулаларига жавоб 
бермай, уларни “бегонадек” ўзидан узоқлаштиради.

анергия
, яъни, антигенларга жавоб реакциясининг мавжуд эмаслиги 
(толерантлик варианти) турли хил иммунитетларнинг мавжуд эмаслиги билан изоҳланади.
Иммунитетнинг барча реакциялари амалга ошишига асосий сабабчи 
иммунологик 
хотира
дир. Унинг моҳияти шундаки, иммунитет тизими хўжайралари ўзлари учратган 
ҳамда уларга жавоб реакцияларини билдирган ёд моддаларни “эслаб қолишади”. 
Иммунологик хотира асосида инфекцияга қарши иммунитет, толерантлик ҳамда гипер 
сезувчанлик (ўта кучли сезувчанлик) феноменлари ётади.
Иммунитет реакцияси (жавоби) ҳар доим организмнинг фенотипик гомеостазини 
таъминлаш ҳамда ёд молекулаларни элиминация қилишга (йўқ қилишга) қаратилгандир, 
бироқ бу организмнинг тўқималарини йўқотиши билан – унинг касалланиши билан кечади. 
Аммо улар фаолликнинг доимий “ҳамрохлик” даражаси хос бўлган ИТ (иммунитет тизими) 
функцияларининг биргина намоён бўлиши эмас. Иммунитет тизими физиологик даражада 
цитокинларни ҳосил қилган ҳолда бир маромда ишламайди; унинг “ҳамрохлик” 
физиологик ишлаши тери ҳамда шиллиқ қаватларда доимий мавжуд бўладиган 
микроорганизмлар (вируслар, бактериялар, замбуруғлар) томонидан қўзғатилиб 
(стимуляция қилиб) турилади. Улар билан фаол тарзда ишга киришиш, уларнинг доимий 
элиминацияси, уларнинг тарқалишидан огоҳлатириш, уларни “назорат қилиш” – соғлом 
организм кафолати, ИТ функцияси меъёрида ишлаётганининг кўрсаткичи саналади.
Организмнинг “ноиммун”,