Iqtisodiy ta'limotlar

XULOSA 
 
X1X asrning 70-yillaridan boshlab iqtisodiy ta'limotlarda prinsipial 
yangi yo`nalish - marjinalizm g`oyalari ustundir, avalgi klassik maktab 
vakillarining fikrlari keskin tanqidga uchradi, chunki amaliy iqtisodiyotda 
o`zgarishlar ro`y berdi. XX asrning boshlarida esa neoklassik (ya'ni yangi 
klassik) g`oyalari shakllana boshladi, bu marjinalizm g`oyalari rivojining 
2-bosqichi deb qaralishi mumkin. "Siyosiy iqtisod" dan ancha farq qiluvchi 
"Ekonomiks" tushunchasi kiritiladi va iqtisodiyotga yondoshuv keskin 
o`zgardi. 
Neoklassik 
yo`nalishning 
asosiy 
mafkurachisi 
A.Marshall 
hisoblanadi, u "Ekonomiks" iborasini birinchi bo`lib muomalaga kiritdi. 
Iqtisodiyot faning asosiy vazifasini "insoniyatning normal hayot faoliyati 
to`g`risidagi ta'limot" deb baholaydi. 
Klassik maktabning prinsipial g`oyalari himoya qilinadi (erkin 
baho, raqobat, davlatning iqtisodiyotga aralashmasligi va b.), ammo unga 
marjinalistik qoidalar qo`llaniladi. qimmat va baho shakllanishi nihoyatda 
original ravishda ko`rsatib berilgan, "qaychi tig`i" effekti muhimdir. Talab 
va taklif chiziqlarining kesishgan joyida baho aniqlanishi, "Marshall xochi" 
nihoyatda katta ahamiyatga ega va hozir bu qoida doimo qo`llaniladi. 

---

305 
"Iste'mol ortiqchaligi", mo`tadil baho, talabning elastikligi, 
"reprizentativ firma" to`g`risidagi g`oyalar fundamental ahamiyatga ega. 
Amerikalik J.B.Klarkning qarashlarida fanning asosiy predmeti 
"jamiyatning 
barcha 
daromadlarini 
turli 
shakldagi 
daromadlarga 
ajratishdan iborat" deb qaraladi. 
Fanni statika va dinamikaga ajratadi, "eng yuqori (chegaraviy) 
mehnat unumdorligi qonuni"ni kiritadi. 
Italiyalik V.Pareto iqtisodiyotda umumiy muvozanat muammolar 
tadqiqotiga e'tibor beradi. Matematik apparatdan unumli foydalanib, 
"befarqlik egri chizig`i" ni yaratdi.