“ kiberxavfsizlik “ fanidan mustaqil ish

Drayverlarning keng spektrini qo‘llab-quvvatlash 
Drayver ikki turdagi interfeyslarni qo‘llab-quvvatlashi kerak: 
OT yadrosi modullari bilan (kiritish/chiqarish kichik tizimi,
tizim so‘rovlari, jarayon va xotirani boshqaruvchi kichik tizimlar
modullari va hokazo) “drayver-yadro” interfeysi (Driver Kernel
Interface, DKI); 
tashqi qurilmalar kontrollerlari bilan “drayver -qurilma”
interfeysi (Driver Device Interface, DDI). 
“Drayver-yadro” interfeysi barcha hollarda standartlashtirilgan
bo‘lishi kerak, “drayver-qurilma” interfeysni esa kiritish/chiqarish
kichik tizimi drayverga kontrollerning apparaturasi bilan bevosita
o‘zaro harakat qilishga ruxsat bermagan holda va bu amallarni
mustaqil bajarganda standartlashtirish kerak bo‘ladi. Drayverni
apparaturadan ekranlashtirish juda foydali funksiya hisoblanadi,
chunki bu vaziyatda drayver apparatura platformasidan mustaqil
bo‘lib qoladi. Kiritish/chiqarish kichik tizimi m a’lum klassdagi
qurilmalarga maxsus interfeys taqdim etib, bir necha turdagi
interfeyslarni DKI/DDI qo‘llab-quvvatlashi mumkin. Masalan,
Windows NT oilasidagi OT larda tarmoq adapteri drayverlari uchun
NDIS (Network Driver Interface Specification) standartli interfeys
nazarda tutilgan, lekin tarmoq transport protokollarining drayverlari
tarmoq dasturiy ta’minotning yuqori qatlamlari bilan TDI (Transport

---

Driver Interface) interfeysi orqali o‘zaro harakat qiladi. Operatsion
tizim drayverlarini ishlab chiqish jarayonini q o‘llab-quvvatlash uchun
odatda tegishli instrumental vositalar (kutubxonalar, kompilyator va
sozlovchilar) to‘plamidan iborat DDK (Driver Development Kit)
drayverlar to‘plami ishlab chiqariladi. 
Drayverlarni dinamik yuklash va tizimdan chiqarish
Mazkur OT tomonidan qo‘llab-quvvatlashga imkoni bor
yordamchi (periferik) qurilmalar doimo OT boshqaradigan aniq
mashinada o‘rnatiladigan qurilmalar to‘plamidan sezilarli darajada
kengroq bo‘ladi. Shuning uchun OT qimmatli xususiyati, ya’ni
operativ xotiraga kerakli drayverni dinamik ravishda yuklash (OT
to‘xtamagan holda) va mazkur qurilmani qo‘llab-quvvatlash ehtiyoji
qolmagandan keyin uni tizimdan chiqarish, xotira tizimi maydonini
sezilarli darajada tejashi mumkin. Drayverlarni dinamik yuklashni
qo‘llab-quvvatlash deyarli barcha zamonaviy universal operatsion
tizimlarga qo‘yilgan talab hisoblanadi. Kompyuterning tashqi
qurilmalarning joriy konfiguratsiyasi o‘zgargan holda drayverlarni
dinamik yuklashning muqobil yo‘li deb, kerakli drayverlar t o‘plami
joylashgan yadro kodini qayta kompilyatsiya qilish hisoblanadi.
Bunda yadroning barcha qismlari o‘rtasida statik bog‘lanishlar o‘rniga
dinamik bog‘lanishlar yaratiladi. Masalan, shunday yo‘l bilan mazkur
muammo Unix operatsion tizimining avvalgi versiyalarda hal etilgan.
Yadro va drayverlar o‘rtasidagi statik bog‘lanishlar OT tuzilmasini
soddalashtiradi, lekin bu yondashuv operatsion tizim modullari
boshlang‘ich kodlarini mavjudligini talab qiladi; ulardan foydalanish
esa ko‘pincha mustasno (Unix/Linux ning notijorat versiyalari uchun)
emas, balki qoidadir. Shuningdek, bu variantda operatsion tizimning
avvalgi ishlab turgan versiyasini to‘xtatish va uni yangi bilan
almashtirish kerak, OT ishlashidagi tanaffuslar ayrim hollarda yo‘l

---

qo‘yilmasligi mumkin.