Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

Bilvosita manzillash.
To‘g‘ri manzillashga xos bo‘lgan muammolarni yengish yo‘llaridan biri 
buyruqning cheklangan manzilli maydoni yordamida yacheyka manzili 
ko‘rsatiladigan usuldan foydalanishdir. Yacheyka esa, o‘z navbatida, operandning 
to‘liq manziliga ega (6.3,
b
-rasm). 
Agar ijrochi manzil o‘zi saqlanadigan registr nomi bilan ko‘rsatilsa, operand 
manzillanishi egri deyiladi. (Tegishli registr manzil registri deyiladi). Bunda 
operandning ijrochi manzili asosiy xotiraning yacheykasida emas, protsessor 
registrlaridan birida saqlanadi (6.3,
v
-rasm). Bilvosita manzillashda kengaytirish 
so‘zi, qoidaga ko‘ra, qo‘llanilmaydi. Manzillash barcha signal amallar tomonidan 
qo‘llaniladi.
Ma’lumotlar va manzillar ustida amallarni mustaqil bajarish uchun ko‘pchilik 
signal protsessorlar uchun manzil ineratsiyasi qurilmasi nazarda tutilgan. Motorola 
firmasi protsessorlarida bu AGU manzil ineratsiyasi qurilmasi (Address Generation 
Unit), Analog Devices firmasi protsessorlarida DAG1 (Data Address Generator) 
m’lumotlar manzili generatori va Texas Instruments firmasining TMS320C2x 
protsessorlarida yordamchi registrlarning ARAU (Auxiliary Register Arithmetic 
Unit) arifmetik qurilmalari, TMS320C6xxx protsessorlarida – ma’lumotlar manzili 
generatsiyasining D-moduli. Manzillarining shakllanishi uch turli registrlarni talab 
qiladi, ularning shartli nomlari: 
−
manzil registri; 
−
surish registri; 

---

88 
−
arifmetika turi registrining funksiyalariga mos keladi.
Manzil registrlarining mavjudlik varianti 6.3,
v
-rasmda keltirilgan. Egri 
manzil xotirada emas registrda saqlanishi tufayli operandga xotiraga kirish uchun 
bitta kam murojaat talab qilinadi. Taniqli firmalarning ko‘pchilik SPlarida 
manzilning 16-razryadli registridan foydalaniladi, bu xotira yacheykalarini 64 Kbayt 
chegarada manzillashlash imkonini ta’minlaydi.
Surishli manzillashda ijrochi manzil buyruq manzilli maydoni tarkibini 
protsessorning bir yoki bir necha registrlari tarkibi bilan yig‘ish natijasida 
shakllanadi (6.3,
g
-rasm). Ayrim protsessorlarda surish uchun maxsus registrlar 
(surish registrlari, asosiy yoki indeksli registrlar) nazarda tutilgan. Unda buyruqning 
manzilli qismi faqat Ak maydonga ega. Agar umum foydalanuvchiga erkin registr 
qo‘llanilsa, operand manzili tarkibiy qismi sifatida muayyan registrni ko‘rsatish 
uchun buyruq maydonida qo‘shimcha R maydon qo‘shiladi. Umumiy hollarda 
surishli manzillash ikkita manzilli maydon: Ak va R ni nazarda tutadi. Ko‘rsatilgan 
manzillarni yig‘ish natijasida ijrochi manzil olinadi va u bo‘yicha operandning o‘zi 
topiladi.
Bilvosita manzillashning yana bir turi – bu indeksli manzillash. Ushbu 
variantda Ak buyruq maydoni xotira yacheykasi manziliga, arifmetika ragistrlari esa 
ushbu manzilga nisbatan surishga ega. Indeksli manzillash interfaol hisoblashlarni 
tashkil qilish uchun qulay mexanizmni taqdim etadi. Ko‘pchilik SRIB algoritmlari 
ma’lumotlar massiviga ishlov berish bilan bog‘liq. Bittaga yoki boshqa konstantaga 
surishli indeksli manzillash ma’lumotlar xotirasidagi qo‘shni massiv elementlariga 
dasturiy murojaatni oddiy tashkil etishni ta’minlaydi.
Indeksli registr tarkibining ijrochi manzil shakllangandan keyingi avtomatik 
kattalashishi postinkrementli indekslanish deyiladi. Agar avval indeksli registr 
tarkibining kattalashuvi amalga oshirilib, keyin yangi qiymatdan ijrochi manzilning 
shakllanishida foydalanilsa, unda preinkrement indekslanish realizatsiya qilinadi. I 
da bevosita manzillash postdekrement/postinkrement manzillar I da indeksli 
buyruqning asosiy amalidan so‘ng registr tarkibining avtomatik ravishda 
kichiklashuvi/kattalashuvini anglatadi va ushbu buyruqda ijrochi manzil 

---

89 
o‘zgarmaydi. I da bevosita manzillashda predekrement/preinkrement manzillar 1 da 
buyruqni bajarishdan oldin manzil registri tarkibining avtomat ravishda 
kichiklashuvi/kattalashuvini anglatadi va buyruqni bajarishdan oldin yangi ijro 
etiladigan manzil hisoblab chiqiladi.