Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

 
Nazorat uchun savollar 
1. Signallarni diskret Fure o‘zgartirish jarayoni qanday amalga oshiriladi? 
2. Teskor Fure o‘zgartirishi jarayonini tushuntirib bering? 
3.
Signallarni diskret-kosinus o‘zgartirish jarayoni qanday amalga oshiriladi? 
4. Adamar o‘zgartirishi qanday xususiyatlarga ega signallar uchun qo‘llaniladi? 
5. Hara bazis tizimi qanday bazis tizimlar guruhiga kiradi? 
6. Veyvlet o‘zgartirishiga ta’rif bering. 
7. Signalning kepstral parametrlarini hisoblash nima maqsadda ishlatiladi? 

---

72 
5-MA’RUZA. SIGNALLARNI QAYTA ISHLASH TIZIMLARINING 
ISHLASH REJIMLARI 
5.1. Signallarni qayta ishlash tizimlarining apparat ta’minoti 
Raqamli ishlov berish tizimlari odatda real vaqtda ishlaydi. Real vaqt tizimlari 
(RVT) - bu obyektlarni yoki jarayonlarni real vaqt rejimida kuzatib borish va 
boshqarish uchun kompyuter vositalari, ya’ni ma’lumotni (signallarni) obyekt yoki 
jarayondan olish darajasi bo‘yicha yig‘ish, qayta ishlash va berish jarayonidir [18, 
19]. Ob’ekt texnik tizim (robot, mashina, samolyot, odam) bo‘lishi, jarayon esa 
sanoat texnologiyasi, geofizik hodisa, biotibbiyot yoki fizik-kimyoviy jarayon 
bo‘lishi mumkin. Ob’ekt ovoz yozish studiyasi yoki turli xil audio va video 
signallarni qayta ishlash uskunalari bo‘lgan xonaning video kuzatuv tizimi bo‘lishi 
ham mumkin. 
RVT uchun SRIB apparat majmuasi (5.1-rasm): 
5.1-rasm. Real vaqt tizimlarining tuzilishi 
–
axborotni o‘lchash uskunalari – signal datchiklari (D), kirish kanallarining 
kommutatorlari, tasodifiy shovqinlarni silliqlash uchun analog filtrlar, o‘lchash 
signallarining kuchaytirgichlari, ARO‘ va RAO‘ signallari, buferlash va formatga 
mos kelish vositalari; 
Qurilma-Kirish
Qurilma-Chiqish
Kamutator
ARO’
Filtri
SP
Kamutator
RAO’
Rele
chiqishi
D1
D
2 
D
n
In
I
1
I
2

---

73 
–
signalni qayta ishlash vositalari - signal protsessorlari (SP) chiplari yoki 
ixtisoslashtirilgan dasturlashtiriladigan mantiqiy integral mikrosxemalar shaklida 
tayyorlangan funksional signalni qayta ishlash protsessorlari; 
–
monitor va boshqaruv paneli ko‘rinishidagi tasvirlash va ro‘yxatga olish 
vositalari; 
–
obyektni ijro etuvchi aloqa kanali orqali axborotni boshqarish va yetkazish 
vositalari (agar zarurat bo‘lsa) (I). 
Signallar – bu o‘lchangan dinamik jarayonning modellari bo‘lib, ular vaqt 
argumentiga ega funksiya sifatida ifodalanadi, chunki ular obyektning xatti-
harakatidagi o‘zgarishlarning xususiyatini yoki jarayon parametrlarini o‘z vaqtida 
aniqlashga imkon beradi. Signallar bir o‘lchovli (yozib olingan), ikki o‘lchovli (tekis 
shakl) yoki uch o‘lchovli (fazoviy tasvirlar) bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, SRIB 
– bu tashqi hodisalar oqimiga belgilangan vaqt ichida javob berishga qodir bo‘lgan 
apparat-dasturiy kompleks hisoblanadi.