Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish"

to‘lovchilar, soliq ob‘ekti va bazasi.
Ma‘lumki, soliq qonunchiligida soliqqa tortish maqsadida soliq to‘lovchilar 
ikkiga bo‘lingan, ya‘ni yuridik va jismoniy shaxslarga.
Jismoniy shaxslarga – yuridik shaxs maqomini olmagan O‘zbekiston 
Respublikasi fuqarolari, ajnabiy fuqarolar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar kiradi.
Jismoniy shaxslar to‘layotgan soliqlar ichida budjet tushumlaridan salmoqli 
o‘rinni egallaydigan soliq bu – jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘idir.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i – davlat budjeti daromad 
manbalaridan biri bo‘lib, u umumdavlat soliqlari tarkibiga kiradi. Uning o‘ziga xos 
xususiyati shundaki, soliq jismoniy shaxslarning bevosita daromadlaridan olinadi.
Bugungi kunda jismoniy shaxslar to‘layotgan soliqlar va yig‘imlar byudjet 
daromadlarining qariyib 15-20 foizini tashkil etmoqda.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i 2014 yilda budjet 
tushumlarining 11,0 foizini tashkil etgan bo‘lsa, 2015 yilda 10,1 foizni tashkil 
etgan. 2016 yilgi davlat budjeti parametrlari bo‘yicha ushbu soliq davlat budjeti 
daromadlarining 10 foizini, 2017 yilda 10,1 foizni tashkil etgan.

---

28 
3.1-diagramma. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini 
davlat budjeti daromadlarida tutgan o‘rni
7
 
Bu ko‘rsatkichlar jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini budjet 
daromadlari tarkibida ahamiyatli ekanligidan darak beradi.
Soliq kodeksiga ko‘ra moliya yilida soliq solinadigan daromadga ega 
bo‘lgan jismoniy shaxslar jismoniy shaxslar daromadiga solinadigan soliqni 
to‘lovchilar hisoblanadi. 
Soliq solish maqsadida jismoniy shaxslar rezidentlar va norezidentlarga 
bo‘linadi. 
O‘zbekiston Respublikasida doimiy yashab turgan yoki moliya yilida 
boshlanadigan yoxud tugaydigan o‘n ikki oygacha bo‘lgan istalgan davr 
mobaynida 183 kun yoki undan ko‘proq muddatda O‘zbekistonda turgan jismoniy 
shaxs O‘zbekiston Respublikasining rezidenti deb qaraladi. 
O‘zbekiston Respublikasining rezidenti bo‘lgan jismoniy shaxslarga 
ularning O‘zbekiston Respublikasidagi, shuningdek undan tashqaridagi faoliyati 
manbalaridan olingan daromadlari bo‘yicha soliq solinadi.
O‘zbekiston Respublikasining rezidenti bo‘lmagan jismoniy shaxslarga 
O‘zbekiston Respublikasi hududidagi manbalardan olingan daromadlar bo‘yicha 
soliq solinadi.
Jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi soliq solish ob‘ekti hisoblanadi. 
Soliqqa tortiladigan baza bo‘lib, jismoniy shaxslarning jami daromadidan soliq 
7
Moliya vazirligi yillik hisobot materiallari asosida tuzilgan. 
11 
10,1 
10 
10,1