Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish"

 
2.1-jadval 
Davlat budjeti daromadlari tarkibida jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig‘ining dinamikasi
1
(mlrd. so‘mda) 
 
 
Ko‘rsatkichlar
2014 yil 
2015 yil 
2016 yil 
2017 yil
Summa
%
Summa
%
Summa
 
% 
Summa
%
 
Davlat budjetining jami 
soliqli daromadlari 
(maqsadli jamg‘armalarsiz) 
 
 30160,8 
100 
36184,9 
100 
40505,8 100 
44469,6 
100 
 
Jismoniy shaxslardan 
olinadigan 
daromad solig‘i 
 
3313,9 
11,0 
3648,8 
10,1 
4040,4 10,0 
4476,1 
10,1 
Jadval ma‘lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, jami soliqli tushumlarga nisbatan 
daromad solig‘ining salmog‘i 2014 yilda 11,0 % ni tashkil etgan bo‘lsa, 2015 
yilda 10,1 % ni, 2016 yilda 10 % ni tashkil etgan, 2017 yilga kelib 10,1 foizni 
tashkil qilgan. Bu yerda shuni ko‘rish mumkinki, 2014 yilga qadar daromad solig‘i 
salmog‘i biroz yuqori bo‘lgan, lekin 2015-2017 yillarda esa pasayishi kutilmoqda. 
1
Budjet parametrlari to’g’risidagi Prezident qarorlari asosida tayyorlandi. 

---

16 
Bu jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha soliq stavkalarining 
kamaytirilishi bilan izohlanadi. 
Jismoniy shaxslarning yer solig‘i - O‘zbekiston Respublikasida yerga egalik 
qilish va yerdan foydalanish pullidir. Yer ushun haq yillik yer solig‘i sifatida 
undiriladi. «Yer to‘g‘risida»gi qonunga muvofiq, yerga egalik qiluvshi yoki undan 
foydalanuvshi yuridik va jismoniy shaxslar yillik yer solig‘i to‘laydilar. Uning 
hajmi mazkur ushastkadagi yer sifatiga, qaerda joylashganiga hamda suv bilan 
ta‘minlanish darajasiga qarab belgilanadi.
O‘zbekiston soliq qonunshiligida yerlar o‘z mulkida, egaligida yoki 
foydalanishda degan tushunshalar mavjud. Amaliyotda esa jismoniy shaxslar 
yerlari tomorqa yerlari va qo‘shimsha, ya‘ni tashqaridan olingan yerlarga bo‘linadi. 
2.2-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, umumiy tushumga nisbatan yer solig‘ining 
salmog‘i 2014 yilda 2,2 % ni tashkil etgan bo‘lsa, 2015 yilda 2,6 % ni, 2016 yilda 
2,1 % ni ko‘rsatib turibdi. Bu ko‘rsatkich esa 2017 yilga kelib 2,5 % ni tashkil 
etgan. 
Yer solig‘i stavkalari har yili yangi yil ushun budjet parametrlari 
tasdiqlanayotganda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan belgilanadi va 
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan 
soliq to‘lovshilarga belgilangan tartibda etkaziladi. 
Budjet daromadlarida yer solig‘ining diamikasini tahlil qilganimizda ushbu 
soliqning har yili absolyut summada o‘sib borayotganligini kuzatishimiz mumkin. 
Bu holatga yer solig‘i bo‘yisha soliq stavkalarining har yili qaytadan indeksatsiya 
qilinayotgani va qo‘shimsha soliqqa tortiladigan yer ob’ektlarining 
aniqlanayotganligi bilan izohlaymiz.