Tarbiya 10-12-2020. indd

Bilasizmi?
#HGXUWPBX]

---

52
III bob. Hushyorlik va ogohlik
Ijodiy faoliyat
1. Rasmlarga izoh yozing.
2. Inson salomatligiga chekish zarar ekanligini anglashi 
uchun rasmdagi zinaning eng oxirgi pog‘onasigacha 
chiqishi shartmi?
Birinchi qadam
Og‘iz bo‘shlig‘i va o‘pka 
kasalliklari
Oshqozon va 
ichak kasalliklari
Yurak qon-tomir
kasalliklari
Saraton
O‘lim
45–50 
yoshda
20–30 
yoshda
chalinasan
Umring 
davomida
30–40 
yoshda
Qaramlik va o‘rganib qolish
Ma’naviyat xazinasidan
Badanning salomat va quvvatli bo‘lmog‘i insonga eng 
kerakli narsadur. Chunki o‘qumoq, o‘qutmoq, o‘rganmoq va 
o‘rgatmoq uchun insonga kuchlik, kasalsiz jasad lozimdur. 
Sog‘ badanga ega bo‘lmagan insonlar barcha amallarinda 
kamchilik qilurlar.
Abdulla Avloniy
UMRINGNI TUTATMA!
#HGXUWPBX]

---

53
Tarbiya, 7-sinf
Til, lab, boshqa og‘iz bo‘shlig‘i organlari, halqum, o‘pka 
saratoni bilan kasallanish hollarining 80 foizi chekishning oqi-
batida yuzaga keladi. Masalan, nosvoy iste’mol qilgan odam 
turli osh 
qozon infeksiyalari, virusli ge 
patit kabi kasalliklarni 
yuqtirib olishi mumkin.
Nos tarkibidagi asosiy ta’sir qiluvchi modda tamaki bo‘lgani 
uchun uni chekuvchilar nikotinga o‘rganib qolishadi.
Uning tarkibiga qo‘shiladigan kimyoviy moddalar og‘iz 
bo‘shlig‘i shilliq pardasiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Chekuv-
chilarda nafaqat nikotin, balki boshqa kimyoviy moddalarga 
ham kuchli bog‘liqlik shakllanishi mumkin.
Chekish o‘smirlarning ruhiy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘r-
satadi: zehni pasayadi, xotira yomonlashadi.
Yuqoridagi matnlar asosida tushirib qoldirilgan so‘zlarni to 
ping 
va gaplarni daftaringizga yozing:
1. Nosvoy iste’mol qilgan odam ... ... infeksiyalari, virusli ... 
kabi ... yuqtirib olishi mumkin.
2. Nos tarkibiga ... ... moddalar ... bo‘shlig‘i ... pardasiga ... 
ta’sir ko‘rsatadi.
3. Nosvoy kuchli ... bog‘liqlikni keltirib chiqaradi.
4. 
Nos chekish o‘smirlarning ... rivojlanishiga ... ta’sir 
ko‘rsatadi: ... pasayadi, ... yomonlashadi.