|
Такрорлаш
учун
назорат
саволлари
1.
Бизнеснинг
қандай
шакллари
мавжуд
?
2.
Бизнес
билан
хукукий
шахсни
шакллантирмай
шуғулланиш
мумкинми
?
3.
Битта
жисмоний
шахс
-
мулкдор
томонидан
ташкил
этилган
ва
бошқариладиган
тадбиркорлик
ташкилоти
қандай
аталади
?
4.
Масъулияти
чекланган
ва
қўшимча
масъулиятли
жамиятлар
(
МЧЖ
ва
ҚМЖ
)
нинг
ўзоро
фарқи
нимадан
иборат
?
5.
Бизнес
ташкил
этишнинг
турли
шакллари
нимадан
иборат
?
6.
Қандай
корхона
унитар
корхона
дейилади
?
7.
Мулкчилик
шаклиги
боғлиқ
равишда
корхоналарнинг
қандай
турлари
мавжуд
бўлади
?
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
46
4§.
Бизнес
ва
техник
-
иқтисодий
асосномани
тузиш
босқичлари
4.1.
Техник
-
иқтисодий
асоснома
нима
?
Бизнесдаги
муваффақият
-
доимо
режалаштириш
натижаси
.
Ўз
ишингизни
бошлашдан
аввал
,
сиз
турлича
,
кўплаб
ахборотларни
тўплашингиз
,
режа
тузишингиз
,
таҳлил
қилиб
,
бизнес
самарали
ва
фойдали
бўладими
шуни
аниқлашингиз
керак
.
Тадбиркорлар
аниқ
ва
ўйлаб
ўз
фаолиятини
режалаштирмаса
,
барқарор
муваффақиятга
эриша
олмайди
.
Шунинг
учун
,
энг
аввало
,
ўз
фаолиятини
энди
бошлаган
бизнесмен
техник
-
иқтисодий
асосномани
тузиши
керак
.
Техник
-
иқтисодий
асоснома
-
бу
фойдаланиш
самарадорлиги
қўйилган
сармоянинг
ўзини
оқлаш
муддати
,
натижа
ва
харажатларни
нисбий
баҳолашга
асосланган
лойиҳани
амалга
оширишнинг
иқтисодий
мақсадга
мувофиқлигини
ҳисоблаш
.
Техник
-
иқтисодий
асосномани
тузиш
учун
сиз
ахборот
танлашингиз
,
баҳолаш
ва
ҳисоблашларни
амалга
оширишингиз
керак
.
Ҳар
доим
ҳам
бу
вазифани
мустақил
бажариш
мумкин
бўлмайди
,
мақсадга
кўзни
боғлаган
ҳолда
интилгандан
кўра
,
ўз
касбининг
устасига
мурожаат
қилган
маъқул
.
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
47
Техник
-
иқтисодий
асосномага
керакли
маълумотлар
учун
сизга
қуйидагилар
ёрдам
бериши
мумкин
:
•
Тадбиркорлик
соҳасида
иқтисослашган
бухгалтер
,
ҳуқуқшунос
ва
маслаҳатчилар
;
•
Бу
соҳада
тажрибага
эга
одамлар
;
•
Ўз
ишини
бошлашга
қарор
қилганларга
ёрдам
берувчи
давлат
тизилмалари
;
•
Мазкур
масала
бўйича
ўқитишга
ёрдам
берувчи
нодавлат
ташкилотлари
;
•
Банкка
кредит
олиш
учун
мурожаат
қилган
ёш
тадбиркорларга
ёрдам
кўрсатувчи
банклар
;
•
Саноат
палаталари
,
иш
берувчи
ташкилотлар
,
ассоциациялар
.
Техник
-
иқтисодий
асосномани
тузиш
учун
қуйидаги
саволларга
жавоб
беринг
:
1.
Сиз
қандай
товар
ёки
хизмат
кўрсатишни
сотмоқчисиз
?
2.
Сизнинг
бўлажак
истеъмолчиларингиз
кимлар
?
3.
Сизнинг
бўлажак
истеъмолчиларингиз
товарларингиз
/
хизмат
кўрсатишингиз
/
ҳақида
қандай
фикрда
?
4.
Сизнинг
рақобатчиларингиз
ким
?
5.
Рақобатчиларингизнинг
товарларини
баҳоси
қандай
?
6.
Товарларингизни
қандай
реализация
қилмоқчисиз
?
7.
Товарларингизни
илгари
суриш
учун
зарурий
маблағни
аниқланг
.
8.
Сизни
корхонангизнинг
ҳуқуқий
шакли
қандай
?
9.
Сизга
қандай
персонал
(
ходимлар
)
керак
?
10.
Сизнинг
бизнесингизга
қўйиладиган
ҳуқуқий
талаблар
билан
танишдингизми
?
11.
Бошланғич
сармоя
миқдорини
аниқладингизми
?
12.
Бошланғич
сармоя
учун
керакли
маблағни
тўплай
олдингизми
?
13.
Ҳисобга
қўйишнинг
қайси
тизимини
қўллайсиз
?
14.
Сотиш
ва
харажатлар
бўйича
режангиз
тайёрми
?
15.
Ёрдам
ва
маслаҳатлар
учун
қаерга
мурожаат
қиласиз
?
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
48
4.2.
Бизнес
режа
,
ишнинг
бошланиши
Ҳар
қандай
янги
иш
бизнес
-
режани
ишлаб
чиқилишидан
бошланади
.
Бу
сиздан
бўлажак
ҳамкорларингиз
,
сармоядорлар
,
банкирлар
талаб
этадиган
ҳужжат
.
Энг
аввало
бизнес
-
режа
,
бошланаётган
иш
ҳақида
тасаввурга
эга
бўлиш
учун
,
сизнинг
ўзингизга
керак
бўлади
.
Шунинг
учун
,
уни
ишлаб
чиқишда
нафақат
тўла
ва
ишонарли
бирламчи
маълумотларга
эга
бўлиш
,
балким
бу
маълумотни
қайта
ишлаш
,
таҳлил
қилиш
ва
малакали
хулосалар
қилиш
керак
бўлади
.
Бизнес
-
режа
қуйидаги
бўлимларни
ўз
ичига
олиши
керак
:
•
Режанинг
қисқача
баёни
;
•
Компания
;
•
Маҳсулот
;
•
Бозор
таҳлили
;
•
Маркетинг
стратегияси
;
•
Бошқариш
тузилмаси
;
•
Ишлаб
чиқариш
;
•
Реализация
қилиш
дастури
;
•
Зарурий
сармоя
;
•
Молиявий
тавсифдаги
ахборот
.
Режанинг
қисқача
баёни
ниҳоятда
муҳим
ҳолат
бўлиб
,
сармоядорлар
,
банкирлар
томонидан
ўрганиладиган
дастлабки
элемент
ҳисобланади
.
Улар
кўпинча
баён
мазмунига
асосланиб
,
уни
ўқишни
давом
эттириш
керакми
,
йўқми
шуни
ҳал
қиладилар
.
Қисқа
(
бир
неча
бет
)
баёнда
режанинг
энг
муҳим
жойлари
белгиланиши
ва
бу
режа
“
ўзига
хос
кучли
”
эканлигини
таъкидловчи
асосий
сабаблар
кўрсатилиши
керак
.
Фирма
ва
унинг
эгаларининг
тарихи
Бу
бўлимда
учта
асосий
саволга
жавоб
бериш
керак
:
1.
Сизнинг
фирмангизнинг
иш
тарихи
қандай
ва
у
қанчалик
муваффақиятли
?
2.
Корхонадаги
жорий
ҳолат
қандай
? (1
ва
2-
саволлар
мавжуд
компаниялар
учун
)
3.
Сизнинг
бизнесингизни
ким
бошқаряпти
ва
бошқаради
?
Компанияни
тавсифлаш
қуйидаги
маълумотларнии
ўз
ичига
олиши
керак
:
1.
Корхона
фаолияининг
асосий
йўналиши
,
мақсад
ва
вазифалари
,
асосий
маҳсулотлари
,
бозорлар
,
асосий
мижозлар
,
компаниянинг
бозордаги
вазияти
,
унинг
бозордаги
улуши
,
мавжуд
жиҳозлар
.
2.
Бизнес
эгалари
,
уларнинг
касби
,
маълумоти
,
машғулотлар
доираси
.
Сармоядорнинг
асосий
саволларидан
бири
: “
мен
бизнесни
ким
билан
бирга
қиламан
”
бўлиши
аниқ
.
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
49
3.
Молиявий
ҳолат
ва
аввалги
фаолият
(
одатда
,
сўнги
4-5
йил
давомида
)
даромад
,
фойда
,
активлар
ва
шунга
ўхшашлар
.
4.
Бизнеснинг
мақсади
(
масалан
,
режалаштирилган
сотиш
ҳажми
,
ўсиш
суръатлари
,
рентабеллик
,
бозордаги
уруш
ва
ҳакозо
).
Шу
билан
бир
вақтда
,
ўз
фаолиятини
энди
бошлаган
тадбиркорга
,
компания
тарихи
ўрнига
ўзининг
бизнес
тарихини
баён
этиш
мақсадга
мувофиқ
:
шу
ишлай
бошлаган
ва
турдош
соҳадаги
фаолиятда
эришган
ютуқлари
ва
тажрибаси
.
Бизнес
ғояси
:
маҳсулотлар
ва
хизмат
кўрсатишлар
.
Бу
бўлим
сизнинг
лойиҳангиз
,
бизнес
–
ғоянгиз
мўлжаллаган
асосий
маҳсулот
ва
хизмат
кўрсатишларни
тавсифлаб
беради
.
Қуйидаги
ҳолатларни
очиб
кўрсатиш
мақсадга
мувофиқ
.
1)
Сизнинг
маҳсулот
ёки
хизмат
кўрсатишларингизга
кимда
эҳтиёж
бор
,
улар
мижозларнинг
қандай
эҳтиёж
ва
талабларини
қондиради
,
уларининг
фарқли
хусусиятлари
қандай
,
сизнинг
маҳсулот
ёки
хизмат
кўрсатишингиз
бозор
талабларига
қай
даражада
жавоб
беради
,
рақобатчилар
олдидаги
афзалликлари
нимадан
иборат
?
2)
Маҳсулотлар
ва
уларнинг
таркибий
тавсифи
(
схемага
риоя
қилиш
мақсадга
мувофиқ
:
умумий
тавсифи
,
асосий
хоссалари
,
асосий
таркиби
,
ишлаб
чиқариш
усули
);
3)
Асосий
харажат
йўналишлари
бўйича
маҳсулот
нархи
:
меҳнат
сарфлари
,
субподрядчиклар
,
бошқа
харажатлар
;
агар
сиз
маҳсулот
нархи
ўзгаришининг
анъанасини
баҳолай
олсангиз
,
уни
бизнес
режада
тавсифланг
;
агар
сиз
изланиш
ва
ишлаб
чиқариш
(
яратиш
)
нинг
бошланғич
босқичида
бўлсангиз
маҳсулот
нархи
ўлчами
мумкин
булган
вариантларини
баҳоланг
;
4)
Маҳсулотнинг
рақобатбардошлиги
;
мавжуд
ёки
кутилаётган
рақобатчи
маҳсулот
рўйхатини
келтиринг
,
уларнинг
сизнинг
маҳсулотингизга
нисбатан
афзаллик
ва
камчиликларини
тавсифлаб
беринг
.
Do'stlaringiz bilan baham: |
