Nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020 (2- qism) „O‘qituvchi

yopishmasang
, – debdi Shamol.
– Yerning mehri o‘ziga tortadi-da, – debdi Qor.
***
– Toshko‘mir buncha qop-qora, 
xunuk
bo‘lmasa, – debdi Kesak.
– Sirtdan baho berma, uning bag‘ri naqadar issiq, – debdi Tosh.
(„Onalar_kanali“dan)
Tavsiya etilgan so‘zlar:
 ajoyib, betayin; aybdor, jinoyatchi; qapishmasang, tu-
tashmasang; ko‘rimsiz, badbashara.
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar
10.1- topshiriq. 
 „Kishining qalbi shishadek nozik“ 
mavzusida evfemizm va disfe-
mizmlar haqida matn yarating.
10.2- topshiriq. 
Matnni audionutq shaklida taqdimot qiling.
11- mavzu. OLMOSHLAR USLUBIYATI
11.1- mashq.
She’riy parchalar bilan tanishing. Olmoshlarni topib, ularning badiiy 
matnlarda qo‘llanishiga e’tibor bering. She’rlarda olmoshlar nima maqsadda tak
-
ror qo‘llangan deb o‘ylaysiz? 

I
. Kimki sening aybingni aytur sanga,
Shafqat ila lutf-u karam qil anga.
 (Poshshoxoja)
 
II.
Kim ko‘ribdir, ey ko‘ngil, ahli jahondin yaxshilig‘,
Kimki ondin yaxshi yo‘q, ko‘z tutma ondin yaxshilig‘.
(
Bobur)
 
III.
Hayot ummonida bir-birin bilmay,
Shunday, biz to‘qnashib qoldik daf’atan.
O‘zing ayt, ne qilay, aytgil, ne qilay,
Qanday ayrilayin endi men sandan?
(
R. Parfi)
http://eduportal.uz

---

39
IV
. O‘chib borayotir qanchalar kalom,
Ne-ne bitiklar ham yo‘qdir, vassalom.
Dunyoda faqat bir sobit suxan bor:
U – o‘z farzandingga o‘zing qo‘ygan nom. 
(A. Oripov)
11.2- mashq.
 
Berilgan matnlardan olmoshlarni aniqlab, uslubiy qo‘llanishi yu
-
zasidan „
Muhokama daqiqalari
“ ni uyushtiring.
1. – Domlajon, shugina o‘qisin, odam bo‘lsin, deymiz-da. Otasi ham, men 
ham bundan hech narsamizni ayamaymiz. Xudoga shukur, bu ham yuzimizni yer-
ga qaratmay kelyapti. 
(O. Hoshimov)
2. Bu atrofda o‘zlaridan boshqa hech kim yashamas ekan-da? Qo‘rqmaysiz-
mi? Tog‘lik joy… 
(O. Husanov)
3. Shunda qayerdandir juda tanish bir ovoz keldi. Birdan sergaklanib alang-
ladi.
– Nahotki… bu Sizmi? Qayerdan paydo bo‘ldingiz? Qanchalar kutganimni 
bilasizmi Sizni? 
(Sh.Isaxonova)
4. – E, odammisan o‘zi?! – To‘rayev uning tirsagidan ushlab o‘ziga qaratdi. 
– Nima bo‘ldi? Tanimayapsanmi? 
(Sh.Xolmirzayev)
5. – Yana men, mengina jonim achiydi, qachongacha shuning ortidan yurmoq-
chisan-a? 
(O. Hojiyeva)
6. – Tag‘in noto‘g‘ri xayolga borma. U-bu deb qo‘ygan bo‘lsam, aybga bu-
yurma, uka. 
(S. Ahmad)
11.3- mashq. 
Said Ahmadning ijodkor O‘tkir Hoshimov haqidagi fikrlari bilan 
ta nishing. Matndagi ko‘rsatish olmoshlari uslubiyatiga diqqat qiling. Sizning-
cha, ijodkorning baxti nimada?