I. A. Karimov nomidagi tdtu qo‘qon filiali Elektronika va

---

I.A.Karimov
nomidagi TDTU Qo‘qon filiali Elektronika va 
elektr texnikasi fakulteti 3.20 MYaMT guruhi talabasi
Sobirxojayev Ayubxonning ,, Nometall materiallar 
texnologiyasi “fanidan 12
-Labaratoriya ishi 
Materiallarning elektr xususiyatlarini aniqlash usullari.

---

Metall va yarim o'tkazgichlarda zaryad uzatish 
jarayoni (elektr oqimi) va 
energiya o'zaro bog'liq, chunki u oqim tashuvchisi 
bo'lgan o'tkazuvchanlik 
elektronlari va teshiklarning harakatlanishi orqali 
amalga oshiriladi. Ushbu 
munosabatlar bir kontseptsiya
–
termoelektrik
hodisalar bilan birlashtirilgan bir 
qator hodisalarni keltirib chiqaradi. Ular Zeebek, 
Pel‘t‘e
va Tompson hodisalarini 
o'z ichiga oladi

---


Elektr yoki magnit maydon ta'sir qilmaydigan bir hil o'tkazgich (yoki yarim

o'tkazgich) yadroni ko'rib chiqamiz. Yadroning uzunligi bo'ylab notekis isitishga

duchor bo'ladi (11.1.rasm). Yadroning turli qismlari turli termal sharoitlarda bo'ladi

v a bu erkin elektronlarning xatti-harakatlariga ta'sir qiladi. Temperatura yuqori

bo'lsa, zaryadlar ko'proq energiyaga ega bo'ladi. Bundan tashqari, elektronlarni

to'ldirilgan zonadan o'tkazuv chanlik zonasiga o'tkazish imkoniyati mav jud bo'lsa, 

erkin elektronlar soni ko'payishi mumkin. Bu ikkala sabab ham, qarshi maydon

paydo bo'lgunga qadar yuzaga keladigan erkin zaryadlarning tarqalishiga olib

keladi, bu teng taqsimot uchun tenglashtiruv chi tendentsiya. Yadro uchida

potentsial farq paydo bo'ladi. Shu bilan birga, bir uchida salbiy, ikkinchisida ijobiy

zaryad hosil bo'ladi.

Izotropik metall yoki yarim o'tkazgichdagi oqim zichligi v a energiya

oqimining zichligi uchun differentsial stav kalar tashqi magnit maydon bo'lmagan

holda, notekis isitish bilan paydo bo'ladi v a quyidagi holatga ega bo‘ladi.

---

