,
markazlashgan davlatga asos soldi va natijada
davlatning iqtisodiy va
ijtimoiy ravnaqiga katta yo‘l ochib berdi.
XV asrning oxiriga kelib
Movaraunnahrda yuzaga kelgan
ziddiyatlar tufayli Temuriylar davlatining
iqtisodiy negiziga putur yetadi va
rivojlanish to‘xtab qoldi.
10
XVI-XVIII asrlarda Buxoro, Xiva, Qo‘qon xonliklarining vujudga kelishi
iqtisodiyotning, shu jumladan, sanoat ishlab chiqarishining rivojlanishiga ijobiy
ta’sir
ko‘rsatdi XIX asrga kelib Turkistonda hunarmandchilikda yog‘och va metall
o‘ymakorligi, idishlarga naqsh solish, matolarga gul bosish, qurollarni badiiy
bezash
rivojlandi. Bu asrning ikkinchi yarmida O‘zbekiston hududida taraqqiyot
tezlashib
sanoat, ayniqsa, ip-gazlama sanoati rivoj topdi.
XX asr boshlarida ko‘plab paxta tozalash, yog‘-moy zavodlari qurilib ishga
tushirildi. 1925-1926 yillarda elektrostansiyalar qurila boshlandi. Birinchi bo‘lib
Toshkent yaqinida qurilgan Bo‘zsuv gidroelektrostansiyasi 1926 yil 1 mayda ishga
tushirildi.
Samarqand, Buxoro, Qo‘qon, Termiz va Asaka shaharlarida issiklik
elektrostansiyalari qurilishi boshlandi. Bunday elektrostansiyalar soni 1930 yilda
ga yetdi. O‘sib borayotgan energetika bazasi bir qancha yangi sanoat korxonalari
qurishga imkoniyat yaratdi.
Ikkinchi jahon urushigacha bu yerda 500 dan ortiq sanoat korxonalari, jumladan,
«Tashselmash», Toshkent to‘qimachilik kombinati, Chirchiq elektrokimyo
kombinati, Kattaqo‘rg‘on yog‘ zavodi, Bekobod va Quvasoy sement korxonalari
qurildi. Neft va rangli nodir metallar qazib chiqarish, qurilish sanoati
mahsulotlarini
tayyorlash rivoj topdi.
Sanoat tarmoqlarini isloh qilish, tarkibiy o`zgartirish va diversifikatsiyalash
dasturlarining amalga oshirilishi, moddiy-texnika bazasini mustahkamlanishi,
respublika sanoat ishlab chiqarishining rivojlanishiga zamin yaratdi.
2018 yilning yanvar-dekabr oylarida respublika korxonalari tomonidan 228,9
trln.so'mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilgan bo'lib, o'tgan yilning tegishli
davriga nisbatan o'sish sur'ati 114,4 % ni tashkil etdi.
Jami sanoat ishlab chiqarish hajmi o’sishining asosiy omili bo’lib, ishlab
chiqaradigan (qayta ishlash) sanoatida ishlab chiqarish hajmining 13,2 % ga,
tog’-kon sanoati va ochiq konlarni ishlashning – 25,4 % ga, elektr, gaz, bug' bilan
11
ta'minlash
va havoni konditsiyalashning 4,1 % ga va suv bilan ta'minlash,
kanalizatsiya tizimi,
chiqindilarni utilizatsiya qilishning – 22,6 % ga o’sishi
hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |