иш режаси
жисмоний машкдар билан шугулланиш ва
машгулотларни ташкиллаш ва утказишнинг умумий услубий
цоидаларини, укув дастури асосида квартал, ойлар ва ^афталар
давомида бажариладиган тадбирларни мудцатларини, уларни иж-
росини йулга куйиш учун маъсулларни белгалайди ва зарурий
рамкага солади, боищаради. Жисмоний тарбия жараёнини режа-
лаштиришда болаларнинг жисмоний ривожланганлиги ва тайёр
гарлиги даражаси эътиборга олиниши шарт.
Я сли ва богчада йилига 3-4 маротаба болалар жисмоний
ривож ланганлиги ва жисмоний тайёргарлигидаги узгаришлар-
нинг ^олатиниг ^исоботи йул га купил ади ва булажак укувчи -
ларнинг мактабига унинг жисмоний ривожланганлиги ва жис-
-
5 0
-
MOli ий таёргарлиги ^ак.ида тавсифнома тайёрланиб мактабга
Цулланма
берилади.
Биз куйида
болалар учун жисмоний машцлар билан шучул-
мныш ва машгулотларни ташкиллаш ва утказишнинг умумий
услубий цоидаларини
зътиборингизга ^авола кдядик:
1. Икки яшаргача булган болалар билан утказиладиган ма-
ЦНушрнинг давомлилиги 10 минутдан ошмаслиги, машгулот -
Лйр эса х,ар бир бола билан ал о\ида- ал ох;ид а олиб борилади.
2. Каттарок, ёшдаги болалар билан машгулотлар
«гуруушр-
ФШ
ажратиш»
методида утказилади, бунда «сюжетли уйинлар-
•тнркибига нисбатан купрок; динамик машк^арни киритиш тав-
оия
кдлинади.
3.Барча мускуллар гурурари навбати билан маипутнтири-
Л Й Д И .
4. Х аРакатларни бола у шаштирганлигининг даражасига
цараб
машк,яар осонидан, енгилидан бошлаб, аста-секинлик
билан
кдйинларига, огирларини бажришга утилади.
5. Хар бир мапиулотга юришни, югуришни, сакрашни,
ТИрмашиб
чикдшни, ^аракатлар уйгунлигини ривожлантира-
диган ва такомиллаштирадиган машкдарни кушиш зарурият-
лиги эътиборга олинади.
6. Юкламани аста-секин ошира бориш йули билан мапиу-
лотларнинг мунтазамлилиги к,оидага айлантарилади.
7. Жисмоний юклама кдйта такрорлаш ва машгулотлар да-
■омлилигини ошириш йули билан оширилади.
8. Машгулотлар албатта кувонч бахш этиши, эмоционал-
ликни
кутариши, оширишининг ахамияти му^им.
Мактабгача ёшдаги болалар муассасалари
мамлакат жис
моний тарбия тизимининг бошлантч звеноси
эканлигини
эътироф этиб, жамият аъзосини ижодий ме.\натга ва ватан му-
дофсига тайёрлашнинг пойдевори к;айд кдлинган укув - тар
бия
муассасаларида яратилишини булажак жисмоний мадани
ят
бакалаври ёдда тутиши лозим.
1.9. Мактабгача ёшдагиларнинг жисмоний ривожланиши
ва даракат сифатлари
Хар ким уз боласини
с о е п о м
,
\аракатчан бакувват чидамли
чак,к,он булиб усишини хохлайди. Лекин бу сифатларни ри
вожлантириш биринчи навбатда уларнинг харакат активлиги
билан боглик; эканлигини, шундагина зарурий вазн ва жисмо
ний ривожланганликка эга булишини билмайдилар. Х,аракат-
чан болаларни одатда ёк,тирмайдилар хам. Билим олишга ин-
тилиш, касб-х/нарга эга булишга уриниш талаблари, уни си-
фатига эътибор бериш давомида кундалик зарурий харакат ма-
лакалари ва куникмаларини озайиши ва пасайиши табиий, тур-
муш тарзидаги к,онуниятлардан четлашга олиб келади. Бу уз
навбатида болаларимиз хаётида узини ижобий ва салбий то-
монларини намоён кдлади. Ёшлигиданоц мустахкам соглик,,
жисмоний ривожланганлиги ва тайёргарлигидаги курсаткич-
ларни юк,ори булишига эришишимиз кейинчалик уларни янги
юзага келадиган ижтимоий шароит ва мухитга осон мослашиш-
ларида кдйинчилик тугдирмайди.
Мактабгача ёшдагиларнинг жисмоний ривожланиши.
М ак
табгача тарбия ёши (3-6 (7 ) еш ) бола организми мустахкам-
ланишда давом этади,
скелет ва мушаклар
тула ривожланади
Х ам да
бакувваг була бошлайди, лекин бола анча секин усади.
Мактабгача ёш даври охирига келиб сут тишлар тушиб, дои-
мий тишлар ч щ а бошлайди. Бола тобора катталар турмушига
як,ин була боради ва унинг таъсирига учрайди. Бу ёшда бола
Хали
тажрибасизлиги ва купинча уни етарлича назорат кдлин-
маслиги туфайли салга шикастланиб
ц о л а д и .
Бола албатта тугри
режимга риоя к;илиши, куп ишларни узи к,илишга ургана бо-
риши ва мехнатга ургатилиши шарт.
Бола
интеллектуал ривожланиши
даражасига кура, шу давр
охирига келиб мактабга киришга тайёр булиши керак. 3-7 яшар
болалар куп раем солишни, нарсалар ёпиштиришни, айрим хар-
фларни, сузларни ва хатто киск,а жумлаларни ёзишни ва ук,-
ишни яхши курадилар.
Болаларнинг юкумли касалликлари уларда анча куп уч
райди, бирок, енгилрок, кечади ва камдан-кам холларда асорат
беради.
Лимфа туцимасининг
зур бериб усиши, бурун бушлиги ор-
тик^арининг шаклланиши тугаши шу ёшдаги болаларда анги
на, тонзиллит, аденоидлар, гайморит ва боища касалликлар
пайдо булишига олиб келади, бу касалликларнинг купчилиги
-
52
-
Уткир респиратор вирусли инфекцияларникг асорати ёки кат-
тик; совкотиш ок,ибати хисобланади.
j
Мактабгача тарбия ёши (3 ёшдан 7 ёшгача)-боланинг ри-
вожланишидаги энг мухим боск,ич, чунки,
бу даврда бош мия,
организм органлари ва системалари
л
[ам сифат, %ам функцио
нал жщатдан такомиллаишди.
4
ва 5 яшар болалар гудак болаларга Караганда бирмунча
секин усадилар ва бу усиш йилига урта хисобда 4-6 сантиметрга
тснг булади. Хаётининг 6-7-йилларида буй усиши 8-10 санти
метр гача тезлашади. Бу буй чузилишининг биринчи давридир.
Мактабгача
тарбия ёшининг иккинчи ярмида
буй усиши
эн
докрин тизимида функционал узгаришлар булишига (жумладан,
гипофиз бези функциясининг зурайишига) боглик булади.
Хаётининг 4-йилида тана
вазнининг ортиши
секинлашади
ва йилига урта хисобда 1,2 дан 1,5 кг ни, хаётнинг 5-йили 2 кг
гача, 6-йилда -2,5 кг ни ташкил этади. Хаётининг 6-7-йилига
бориб бир яшар боланинг тана вазнига Караганда икки \исса
ортади.
Болалар буйининг усиши ва вазнининг ортиши билан бир
впктда кукрак кафаси айланасида х,ам узгаришлар содир була
ди, хаётининг 4-йилида у 0,5-1 см, 5-6 ёшда 2-2,5 см га орта
ди. Кукрак кафаси айланаси катгалиги боланинг миктилигига,
унинг жисмоний ривожига боглик булади.
Бола усар экан, гавда пропорцияси хам узгаради. Масалан,
Хаётининг 7-йилида оёкларнинг узунлиги янги тушлган бола-
дарникига
Do'stlaringiz bilan baham: |