O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

 
Neft mahsulotlarini tozalash 
Neftni birlamchi va ikkilamchi ishlash jarayonida olinadign fraksiyalarning 
tarkibida har xil zarrachalar bo‘ladi. Distillyatlarni tarkibidagi zarrachalarning tarkibi va 
konsentratsiyasi foydalaniladigan xom-ashyoning turiga, qo‘llaniladigan qayta ishlash
jarayoniga va texnologik qurilmaning rejimiga bog‘liq bo‘ladi. Zararli zarrachalarni 
yo‘qotish uchun distillyant tozalanadi
.
 
Tiniq neft mahsulotlarini tozalash 
Tiniq neft mahsulotlarining tarkibidagi keraksiz aralashmalarning zarrachalar 
oltingugurt birikmalari, neftli kislotalar, ruxsat etilmagan birikmalar, smolalar va qattiq 
parafinlar hisoblanadi. Motor yoqilg‘isining tarkibida oltingugurt birikmasini va neftli 
kislotalarning mavjudligi dvigatel detallarida korroziyani keltirib chiqaradi. 
Yokilg‘ilarni saqlashda va ishlatishda ruxsat etilmagan cho‘kmalarni hosil qiladi, 
issiqlik uzatmalarini ifloslantiradi va dvigatellarni normal ishlatish jarayoniga ta’sir 
qiladi. Yoqilg‘ining tarkibida smolaning miqdorini ko‘payib ketganda qurumlarni paydo 
bo‘lishiga, yonish kamerasining detallarida smolani o‘tirib qolishiga sabab bo‘ladi. Neft 
mahsulotlarida qattiq uglevodorodlarning mavjudligi sovutishda haroratni ko‘tarilishga 
olib keladi, natijada parafinlar filtrlarga o‘tirib qoladi, silindrlarga yoqilg‘ini uzatishni 
yomonlashtiradi, dvigatel uchib qoladi. 
Neft mahsulotlarning ba’zi birlariga alohida spetsifik talablar qo‘yiladi. Tiniq 
kerosinlarning tarkibida sakrovchi olov hosil qiluvchi aromatik uglevodorodni bo‘lishi 
mumkin emas. Bir qator eritmalarda aromatik uglevodorodlarning mavjudligi (uayt-
sprit) uni oxirida zaxarli modda aylantiradi. 
Tiniq neft mahsulotlarining tarkibidagi zararli aralashmalarni chiqarib tashlashda 
quyidagi jarayonlar qo‘llaniladi: 
1)
ishqorli tozalash; 
2)
kislota-ishqorli tozalash; 
3)
parafinsizlashtirish; 
4)
gidravlik tozalash; alyuminsilikatli katalizatorlar yordamida katalitik tozalash; 
5)
ingibirlash.