Мавзу Эстетиканинг предмети. Эстетика тарихининг асосий босқичлари. (2-соат)

ТАСВИРИЙ САНЪАТ 
Тасвирий санъат тизимига мусаввирлик, ҳайкалтарошлик, 
чизиқли расм (графика) мансуб бўлиб, уларнинг вужудга 
келиши инсоният тарихининг энг қадимги даврларига бориб 
тақалади. Қадимги дунё мусаввирлари ўзларининг манфаат ва 
эҳтиёжларинига мос тимсолларни яратганлар. қояларда 
тасвирланган жониворлар воқелик ҳодисалар, ҳаёт манзаралари 
ўрнини босади. Дастлабки тасвирлардаёқ эстетик зарралар 
мавжуд бўлса ҳам, улар фойдали-амалий мақсадларга 
бўйсундирилган тарзда ифодаланган эди. Тасвирий санъат 
фойдали 
амалий 
мақсадлар 
ҳукмронлигидан 
тобора 
«ҳалос»лашиб, бадиий фаолиятнинг ихтисослаштирилган 
шаклига айланиб боради. 
Санъат инсон фаолиятининг эстетик бўлмаган соҳалари 
билан чамбарчас боғлиқлиги қадимги дунё, ўрта асрлар, 
уйғониш даври давомида сезилиб турада. Тасвирий санъат 
ўзининг эстетик ҳислатларига ва эстетик мақомига эга бўлиб 
борагани сари унинг айрим тури ва жанрлари ажралиб чиқа 
бошлади. Унинг мусаввирлик, ҳайкалтарошлик, чизиқли расм 
каби турлари ва жанрлари ривожлана борди. Тасвирий 

---

65 
санъатнинг барча турлари бир-бири билан боғлиқлик баъзан 
ошкора, очиқ тарзда амал қилади. 
Очиқ тарзда ўрта аср меъморчилик мажмуаларида бадиий 
қоришма доирасида намоён бўлди. Уларнинг яшириш тарзда 
боғлиқлиги тасвирий санъатда илк бор қарор топган бадиий 
ғоялар, ақидалар, ечимлар меъморчилик изланишларига таъсир 
ўтказишда намоён бўлади ёки майин эгилувчан ечимлар 
мусаввирлик ривожига таъсир ўтказади. 
Тасвирий санъат турлари: мусаввирлик, чизиқли расм, 
ҳайкалтарошлик, бадиий суръатга олиш ва ҳокозолар. 
Тасвирий санъат турларининг бир-биридан фарқ қилиши –
уларнинг ҳар бири воқелик манзарасини ўзига хос акс эттириш 
билан белгиланади. 
Уларнинг умумий хусусияти – тасвир орқали ифода 
этишидир.