ǀ issue 4 ǀ 2022 issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 4 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 1100
HAJVIY ASARLARDA MUBOLAG'A JANRINING QO'LLANILISHI 
 
Diyorbek Turg'unpo'latov 
Ozoda Abdullayeva 
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti
 
ANNOTATSIYA 
 
Maqolada keng ommalashgan mubolag'a janrining ba'zi bir xususiyatlari va hajviy 
asarlardagi o'rni, ahamiyati to'g'risida atroflicha so'z yuritiladi. 
 
 
Kalit so'zlar: 
she'riy san'atlar, hajv darajasi, g'oyaviy-badiiy maqsad, mubolag'a, 
lof, hajviy timsol. 
 
KIRISH 
Ming yillik tarixga ega bo'lgan adabiyotimizda badiiyat masalasi hamisha she'r 
ahlining diqqat markazida bo'lib kelgan. U yoki bu ijodkor salohiyati haqida so'z 
ketganda, uning nimalarni tasvirlagani emas, asosan, qanday tasvirlaganiga e'tibor 
qaratilgan. Jumladan, adabiy asarlarda she'riy san'atlardan foydalanish mahorati hamma 
asrlarda badiiy san'atkorlikning asosiy qirralaridan biri sifatida baholangan.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Mubolag'a janri nafaqat xalq og'zaki ijodi, she'riyat yo'nalishlarida, balki hajviy 
asarlarda ham keng qo'llaniladi. Hajvchi uning vositasida hajviy timsolning tashqi 
ko'rinishi, ma'naviy qiyofasi, xatti-harakati, nuqtini bo'rttirib tasvirlar ekan, asar 
ta'sirchanligini nihoyatda kuchaytirish, o'quvchida qahqahali kulgi qo'zg'atish imkoniga 
ega bo'ladi. Mubolag'aning hajviy timsol qiyofasiga nomuvofiqligi, nomutanosibligi 
kulgi yaratuvchi asos bo'lib xizmat qiladi. Chunonchi, Maxmurning "Avsofi qozi 
Muhammad Rajab Avj" hajviyasidagi qozining qiyofasini tasvirlovchi
Chiqib ar-ari qaddi chandon uzun, 
Bo'lur saqfi gardung'a qilsang sutun. 
Buzib barcha darvozani sallasi, 
Eshiklarni vayron qilur kallasi 
kabi baytlarda qo'llangan mubolag'a lirik asarlardagiga qaraganda boshqacharoq 
g'oyaviy-badiiy maqsadni ko'zlashi, mubolag'aning kulgili yo'nalishi bilan farqlanadi. 
Bu holatda ham mubolag'aning shartlilik xususiyati saqlansa-da, u salbiy tamoyil tufayli 
hajv darajasini orttirishga xizmat qiladi. 
Hazil (yumor) janriga mansub asarlardagi mubolag'a ham kulgi uyg'otish 
maqsadini ko'zlaydi. Maxmurning "Avsofi qozi Muhammad Rajab Avj" hazilida 
qizg'anchi ot tasviriga bag'ishlangan 
Suv ham ichsa tomog'iga tiqilur, 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3