Involta Ilmiy Jurnali Vol. No. (2022) 151



Download 444,99 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana19.12.2022
Hajmi444,99 Kb.
#891152
1   2   3   4   5
Bog'liq
151-156

Involta Ilmiy Jurnali
Vol. 1 No.4 (2022) 
153 
fonetik hodisalardan keng va o’rinli foydalanganki, bularsiz yozuvchining
asarlari jozibasi va xalqchilligini tasavvur qilish mumkin emas.
Leksik dialektizmlar, ko’pincha, og’zaki so’zlashuv nutqiga hamda
badiiy asar personajlari nutqiga xos bo’lib, qalam ahli asarning yanada
qiziqarli bo’lishini ta’minlashda ulardan unumli foydalanadi. Tog’ay Murod
qissalarida ham shevaga xos so’zlarni o’z qahramonlari nutqiga mohirlik
bilan singdirishga harakat qilingan. M.Yo’ldoshev shevaga xos leksik
dialektizmlarni uch turga bo’lib o’rganishni taklif etadi va ularni sof leksik, 
etnografik va semantik dialektizmlar turlarini farqlaydi.
1
Yozuvchi o’z
asarlarida ularning har uchala turidan ham o’rinli va unumli foydalangan. 
Odatda, adabiy tilda ma’nodoshi mavjud bo’lganlari sof dialektizmlar
hisoblanadi. Beg’ubor bolalik, bebosh yoshlik, yaqin olislarda – sochlarning oqi, 
yuzlarning
bujuri,
ko’zlarning nuri, ko’ngilning tub-tubida qoldi... (“Yulduzlar
mangu yonadi”, 12). Kuyganimdan gapiraman-da, Sora momo, kuyganimdan! – 
dedi Qimmat momo. – 
Bo’lam-da,
ming qilsayam, bo’laginam-da! (“Oydinda
yurgan odamlar”, 176). Serjant Orziqulov xayol qildi... Quroldoshlar bo’ysira
bo’ldi. Qurol-yaroqlar jangir-jungur bo’ldi. (“Momo yer qo’shig’i”, 269). Ushbu
matnlardagi shevaga xos so’zlar (bujur-burishiq, bo’la-opa-singil bolasi, 
xolabachcha, bo’ysira-atrofini o’rab olmoq) ma’lum hududga xos milliylikni
bo’rttirib ko’rsatish hamda ma’noni kuchaytirish maqsadida qo’llanilgan.
Yozuvchi qissalarida shevaga xos so’zlarning morfologik xususiyatlari
ham to’laligicha namoyon bo’lganligini ko’rish mumkin. Xususan, adib
hududga xos shevalarda otga xos kategoriyalarning o’ziga xos tarzda
qo’llanishini asardan olingan materiallar bilan chiroyli dalillab bergan. Bu
holatni quyidagi o’rinlarda kuzatish mumkin:
1.Kelishik qo’shimchalarini tushirib qoldirish yoki o’zgartirib qo’llash
holatida: “Ertasi kuni Dushanbe(ga) uchdim. O’tirganlar shahodat barmog’ini
likkillatib, o’rtada laylak qushday lo’killab yurgan qizni imladi” (“Ot
1
M.Yo’ldoshev. Cho’lpon so’zining sirlari. – Toshkent. 2002. 



Download 444,99 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish