Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

(квадратда с и н а п с н и н г т у зи л и ш и )
1 - ядро,
2
— а к сон ,
3 — си н а п сл а р ,
4 — д ен др и т л а р ,
5 —си н а п т и к и у ф ак ч ал ар ,
6
— си н а п т и к ёрири.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

и о н л а р
к о н ц е н т р а ц и я ,
э л е к т р о к и м ё в и й
в а
о с м о т и к
г р а д и е н т л а р и г а з а р а м а — з а р ш и й у н а л и ш д а з а р а к а т л а н а д и . Ф а о л
и о н к а н а л л а р и з у ж а й р а и ч и д а н а т р и й и о н л а р н и н г ё к и т у з и м а
с у ю з л и г и д а к а л и й и о н л а р н и н г к о н ц е н т р а ц и я с и о р т г а н д а о ч и л ад и . 
Б у н д а й и о н к а н а л л а р и д а и о н л а р т р а н с п о р т а э н е р г и я с а р ф и б и л а н
а м а л га о ш и р и л а д и в а б у м е х а н и з м л а р т и р и к з у ж а й р а л а р д а и о н л а р
к о н ц е н т р а ц и я с и н и н г д о и м и й с а з л а н и ш и д а и ш т и р о к этад и .
М е д и а т о р л а р ( н е й р о т р а н с м и т т е р л а р ) .
А н и з л а н и ш и ч а ,
н ей р о н л ар д а купинча битта, б аъ зан и кки та н ей ро тран см и ттер булиш и 
м у м к и н . Х а р б и р н е й р о т р а н с м и т т е р о д а м н и н г ф е ъ л —а т в о р и в а 
З и с с и ё т л а р и г а у з и г а х о с т а ъ с и р зи л а д и . Э н г я х ш и )ф г а н и л г а н
н е й р о т р а н с м и т т е р л а р д а н б и р и б у а ц е т и л х о л и н д и р . У э ф ф е р е н т
н е й р о н ва м ускул зу ж а й р а л а р и у ртаси д аги зу згал и ш н и у тк а зи ш д а 
и ш т и р о к э т у в ч и к и м ё в и й в о с и т а ч и с и д и р . Э л е к т р о н м и к р о с к о п
ё р д а м и д а а к с о н у ч л а р и д а ю п з а м е м б р а н а л и , а ц е т и л х о л и н н и
а ж р а т у в ч и п у ф а к ч а л а р н и н г б о р л и г и а н и з л а н д и . А ц е т и л х о л и н
п р е с и н а п т и к м е м б р а н а д а ги п у ф ак ч ал ар д ан ч и зи б , си н ап ти к ё р и г а
о р з а л и
п о с т с и н а п т и к
м е м б р а н а д а г и
н а т р и й
и о н л а р и
^пжазувчанлигини кучайтиради. Х осил булган за р а к а т потен ци али н ин г 
т а ъ с и р и д а м у с к у л з и с з а р а д и . А гар а ц е т и л х о л и н н и н г а ж р а л и ш и
т у с и л с а , п о с т с и н а п т и к м е м б р а н а д а з а р а к а т п о т е н ц и а л и з о с и л
булм айди ва м ускул з и с за р м а й д и . Б ун дай зо л а т к у р ар е з а з а р и б и л ан
т а ъ с и р э тган д а к у за т и л а д и . К у р а р е з а з а р и Ж а н у б и й А м е р и к а д а
я ш о в ч и з и н д у л а р т о м о н и д а н н а й з а л а р н и н г у ч и г а с у р т и л и б , 
Зайвонларни овлаш да иш латилган. З а з а р ацетилхолин р ец еп тор л ар и га 
т аъ си р зи лади, б и р о з аж р а л и б ч и за ё т г а н ац ети лхолин р е ц е п т о р л а р
билан боглан м ай ди ва н ати ж ад а м ускул зи с за р м а й , тан ад а ум ум и й
ф ал а ж л и к руй б ерад и . П и ш и р и лган о в за т л а р у з о з са зл ан са, ул ард а 
З осил б улади ган б о ту л и н м оддаси з а м ац ети л х о л и н а ж р а л и ш и н и
т у зтати б , ф а л а ж л и к з о л а т и н и кел ти р и б ч и за р ад и . Н ер в ти зи м и г а
т аъ си р зи л у вч и б и р з а т о р газл ар ва и н секти ц и д л ар н и н г за м т а ъ с и р
этиш м ехан и зм и ю зо р и д а келти р и л ган ларга ухш аш булади. К о р а зу р т
з а з а р и н и н г т а ъ с и р и н а т и ж а с и д а а ц е т и л х о л и н к у п а ж р а л и б , 
м у с к у л л ар н и н г к о н т р а к т у р а с и г а (у з о з с и л л и з з и с з а р и ш г а ) о л и б
келади ва н а т и ж а д а улим ю з б ер и ш и м ум кин.