Transport-ekspeditsion xizmatlar asoslari

Transport-ekspeditorlik xizmatlarni bajarishga nisbatan qo‘yiladigan asosiy
talablar.
Transport ekspeditorlik xizmat ko‘rsatishning asosiy vazifasi yuklarni
buyurtmachi uchun ko‘proq samarali bo‘lgan bitta yoki bir nechta transport
turlarida etkazib berishning optimal variantini qidirish bo‘lib hisoblanadi.
Transport tizimining yaxlitligi yuklarni jo‘natish punktidan oxirgi iste’mol
punktigacha transportning har xil turlarini qo‘llash bilan tashishni tashkil qilish
imkonini beradi. Bizning mamlakatimizda bu ko‘proq dolzarb bo‘lib hisoblanadi
va territoriyaning kattaligi, tabiiy suv yo‘llarining ko‘pligi, noqulay iqlim
sharoitlariga ega bo‘lgan hududlarning borligi, landshaftning turli-tumanligi va
boshqa davlatlar bilan suv va quruqlik orqali o‘tadigan chegaralarning borligi bilan
shartlanadi. Aralash tashishda yuklarning katta qismi oxirgi iste’molchiga
avtomobil transportidan foydalanish bilan etkazib beriladi.
Keyingi o‘n yilliklarda transportning rivojlanishi sezilarli o‘zgarishlarni
boshdan kechirdi. Tovarlarni etkazib berishning sifatiga nisbatan qo‘yiladigan
talablarning ortishi, transportga nisbatan qo‘yiladigan ekologik talablarning
qat’iylashishi aralash va kombinatsiyalangan tashishlardan foydalanishni
kengaytirishga chaqiradi. Etkazib berish jarayoni murakkablashmoqda, etkazib
berish muddatlari va grafiklariga nisbatan qo‘yiladigan talablarning ortishi bilan
bir paytda tobora ko‘plab bosqichlar paydo bo‘lmoqda. Xalqaro birlashmalar va
assotsiatsiyalar transport-ekspeditsion operatsiyalar va xizmatlarning asosiy
qoidalari va sifat darajasini shakllantirmoqda, ular ekspeditor spravochnigida
keltirilgan.
Ekspeditorlik faoliyati transport jarayonining ajralmas qismi bo‘lib
hisoblanadi va yuklarni tashish bilan bog‘liq bo‘lgan va tashuvchining
majburiyatlari doirasidan tashqariga chiqadigan murakkab va ko‘p mehnat talab
qiladigan ishlar majmuasini qamrab oladi.
O‘zining Nizomiga muvofiq yoki bevosita tashuvchi, ya’ni transport
tashkiloti bo‘lib hisoblanmagan holda ma’lum bir to‘lov evaziga yuklarni tashib

---

15
berishni ta’minlaydigan har qanday yuridik yoki jismoniy shaxs