Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

4.5. Surunkali granulematoz periodontit 
Periodont yallig`lanishining bu xil surunkali kechadigan turi sut tishlarida 
juda kam uchraydi. Pulpaning yallig`lanish jarayonida o`lishi, doimiy 
shakllanmagan tishlarda noto`g`ri yoki samarasiz davolanish oqibatida qayd 
etiladi. Kasallikning klinik belgilari yaqqol namoyon bo`lmaydi. Yallig`lanishning 
qayta o`tkirlashuvi va yiring yo`llarining (svish) ochilishi ham juda kam hollarda 
kuzatiladi. Ba’zi bir hollarda og`iz dahlizining o`tuvchi burmalari paypaslanganda 
tish ildizi sohasida kam og`riqli suyak to`qimasining 2-3 sathda bo`rtib chiqish 
hollarini ko`rish mumkin. Rentgen suratida kasallangan tish ildiz cho`qqisi atrofida 
suyak to`qimasining tekis dumalok shaklda so`rilishidan hosil bo`lgan qoramtir, 
dumaloq sohani ko`z bilan ilg`aymiz. Ko`pgina hollarda bu xil yallig`lanish 

---

59 
jarayoni borligiga qaramasdan, tish ildizi shakllanishda davom etadi va to`liq 
shakllangan bo`ladi. 
 
4.6. Surunkali fibroz periodontit 
Surunkali periodont yallig`lanishining bu turi sut tishlarda uchramaydi. 
Ildizi shakllanmagan doimiy tishlarda juda ham hollarda qayd etiladi. Surunkali 
fibroz periodont yallig`lanishida klinik belgilar yaqqol namoyon bo`lmaydi. 
Bolalar kasallangan tishdan shikoyat qilmaydilar. Ularning mavjudligi bolalarni 
yalpi stomatologik ko`rikdan o`tkazish paytida aniqlanadi. Bu xil periodont 
yallig`lanishining kamdan-kam hollarda qayta o`tkirlashuviga organizmga kuchli 
sovuq ta’siri yoki biror-bir umumiy og`ir kechadigan kasallik ta’sirida 
kuchsizlanish sabab bo`lishi mumkin. Lekin shu xil oqibatlar ta’sirida yallig`lanish 
surunkali granulyatsiyalanuvchi jarayonga turtki bo`lishi yoki bo`lmasa granulema 
hamda kistani paydo qilishi mumkin. 
4.7. O`tkirlashgan surunkali periodont yallig`lanishi 
Klinik belgilari bilan infeksiya (mikrob) ta’sirida vujudga keladigan o`tkir 
cho`qqi periodontitga juda o`xshashdir. Oylar, ba’zan yillar mobaynida bezovta 
qilmagan surunkali periodont yallig`lanishi to`satdan yuqorida ko`rsatilgan 
sabablar natijasida, bola organizmi immunologik himoya kuchlarining pasayishi 
oqibatida qaytalanib o`tkirlashadi. Bolalar stomatologiyasi amaliyotida bu xil 
periodont hastaligining o`tkirlashuvi tez-tez sodir bo`lib turadigan holdir. Ko`p 
uchrashi jihatidan birlamchi o`tkir cho`qqi periodontitga nisbatan oldingi o`rinlarni 
egallaydi. Bu ikki bir xil klinik ko`rinishdagi tish kasalligini bir biridan farqlashda 
kasallik tarixi, ob’ektiv ma’lumotlar va ayniqsa, rentgen suratining tahlili muhim 
manbaa hisoblanadi. 
Jarohatlangan tishda ilgari ham bir necha bor shikoyat alomatlarining 
bo`lganligi, tish kovagining ochiqligi va ob’ektiv ma’lumotlar tish rangining 
o`zgarganligini ma’lum qiladi. Rentgen tasvirida esa periodont to`qimasi atrof 
suyagining yemirilishi yuqorida yozilgan uch xil surunkali yallig`lanish 
jarayonining qaysi birigadir xos bo`lgan o`zgarishlarning borligini tasdiqlaydi. 
Kechiktirib bo`lmaydigan birinchi mutaxassis yordami o`z tartibi bilan 
aynan o`tkir cho`qqi periodontiti jarayonidagidek ko`rsatiladi. Tish kariyes kovagi 
charxlanib, pulpa bo`shlig`i kengaytirilib ochiladi. Ildiz kanallari chirigan ovqat va 
pulpa chirindilaridan holi qilinadi. Kanallar biror-bir antiseptik (2% li xlor, 
furatsilin, dioksidin, metrogil va boshqa) eritmalar bilan ohista yuvilib, tish ochiq 
qoldiriladi. Agar qaytalanish jarayoni bir necha marta takrorlansa, kasallangan 
tishni jarroxlik yo`li bilan olib tashlash maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bunday 
hollarda tishni saqlab qolishga urinish og`ir kechadigan asoratlar: periostit yoki 
jag` suyagining yiringli yallig`lanishiga (osteomiyelit) olib kelishi mumkin.