Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

20-rasm. Og’iz bo’shlig’i listeriozi. 
Q’o’zg’atuvchi bodomcha bezlari orq’ali ham kirishi mumkinligini 
tonzillitning rivojlanishi va regionar limfa tugunlarining zararlanishi isbotlaydi 
(20-rasm).
 
Listerioz bilan ko’pincha bir yoshgacha bo’lgan bolalar va 55 yoshdan katta 
odamlar kasallanadi. Kasallikni yuzaga kelishiga immun tizimni susaytiruvchi 
holatlar (uzoq’ vaq’t kortikosteroid, immunodepressantlar q’abul q’ilish, o’sma, 
q’andli diabet, OIV-kasalligi va boshq’a kasalliklar bilan kasallanish) ahamiyatga 
egadir. Q’o’zg’atuvchi q’onga tushganida o’tkir isitmalash holati yuzaga keladi. 
Keyinchalik q’o’zg’atuvchi retikuloendotelial tizim a’zolariga (jigar, taloq’, limfa 
tugunlari) va asab tizimiga borib joylashadi. Asab tizimi shikastlanganda meningit 
va meningoenstefalit rivojlanadi. Listeriyalar uzoq’ vaq’t buyrakda saq’lanib 
q’oladi. Buyraklarida listeriyalar saq’lanib q’olgan ayol homilador bo’lganda, 
homilani ona q’ornida zararlanish ehtimoli juda kattadir.

Simptomlari va kechishi.
Yashirin davri 2-4 hafta davom etadi. Kechishi 
bo’yicha o’tkir, o’tkir osti va surunkali shakllari tavofut q’ilinadi.O’tkir shakli 
to’satdan boshlanadi, q’altirash bilan tana harorati oshadi, umumiy intoksikasiya 
simptomlari (bosh og’rig’i, uyq’usizlik, mushaklarda og’riq’lar, serjahllik, ishtaha 
yo’q’olishi) yuzaga keladi. Kasallik ko’pincha ekzantema bilan kechadi (keng 
dog’li yoki eritematoz toshma katta bo’g’imlar sohasida ko’proq’, ayrim hollarda, 
yuzda kapalak shakli ko’rinishida hosil bo’ladi). Bezli shakllarida, sanab o’tilgan 
simptomlardan tashq’ari, limfa tugunlarining (jag’ osti, bo’yin, q’o’ltiq’ osti, 
mezenterial) kattalashishi va og’rishi kuzatiladi. Listeriozning asab tizimi bilan 
bog’liq’ shakllarida meningial simptomlar yuzaga keladi (ushbu shakli listerioz 
tashhisi bakteriologik tasdiq’langan 75% bolalarda kuzatiladi). Kering, 
Brudzinskiy simptomlari, ensa mushaklari rigidligi kuzatiladi. Orq’a miya 
suyuq’ligi bosim bilan chiq’adi, oq’sillarning q’isman ko’payishi va stitoz 
aniq’lanadi. Glyukoza va xloridlar miq’dori o’zgarmaydi. Enstefalit simptomlari 
kuzatilishi mumkin. Ayrim hollarda, listeriozning klinik ko’rinishida o’tkir 
gastroenterit, o’tkir pielit, o’tkir endokardit simptomlari birinchi o’ringa chiq’adi. 

---

175 
Listeriozning o’tkir shakllarida ko’pincha jigar va taloq’ kattalashadi. Haroratning 
ko’tarilishi 3 kundan 2 haftagacha davom etadi va o’zgarib turadi. 
Tashhisi va differenstial tashhisi.
Klinik belgilar bo’yicha tashhis q’o’yish 
juda mushkul. Tashhis laborator tekshirish usullari yordamida tasdiq’lanishi lozim. 
Bakteriologik usul bilan q’on, halq’um yuvindilari, orq’a miya suyuq’ligi, homila 
atrofi suvi, yo’ldosh, o’lik tug’ilgan chaq’aloq’lar va o’lganlarning a’zolari 
tekshiriladi.