|
Non jiyda o ‘stirish agrotexnikasi.
Onalik daraxtini qimmatli
xo ‘ jalik belgilarini to ‘ liq saqlanishiga er i shi sh uehun yog‘ ochlashgan
qalamchalarini ildiz oldirish, o ‘z ildiziga ega k o ‘chatlar yetishti-
rishning asosi-qalamchada yonlama ildizlar hosil qilib yangi yosh
o ‘simlik y a’ni ona o ‘simlikdan biologik-gcnetik belgi va xususiyat-
larga ko‘ra farq qilmaydigan bir xil klon yetishtirish hisoblanadi.
Bahorda tayyorlangan qalamchalami ildiz olish darajasi ham yomon
emas, lekin kuzgi qalamchalardan yetishtirilgan ko‘chatlar yirikroq
va saqlanishi yuqori b o ‘lishligi kuzatiladi.
Jiyda qalamehasi tayyorlash uehun sog‘lom, to ‘liq yog‘och-
lashishga ulgurgan, quyoshga qarab o ‘sgan va daraxt shox-shabbasi
o ‘rtasidagi novdalar tanlanadi. Qalamchani kesish paytida novda
p o ‘stlog‘i ko‘ehib ketmasligiga e ’tibor qaratish lozim. Qalamcha
uchki qismi kurtakdan 2-3 sm yuqoriroqdan kesiladi. Uzunligi 25-
30 sm, diametri 1,0-2.0 sm qilib kesilgan qalamchalar k o ‘karuvchan
boMadi
Qalamchalar pushta tepasiga, tayoqeha bilan oldinroq o ‘rin
ochilgan yerga tik holda boshdan-oyoq suqildi, shunda qalamcha
2-3 kurtagi tuproq yuzasiga qoldirilib, qatorlar orasi 60 sm, qalam
chalar bir-biridan 12 sm masofada ekilganda 1 gam aydonda 138888
dona qalamcha joylashtirish imkonini beradi. Kuzgi qalamchalami
bahorgi ekish davrida yangi ko‘zini ochish maqsadida bog‘ qay-
chisi bilan kesish zinhor yaramaydi. Qalamchalar ekilgandan so‘ng
tuproqni qurib qolishiga yo‘l qo‘yish kerak emas, bahorda tabiiy
yog‘ingarchilik boMmaganida tuproqning yetilish holatiga qarab
sug‘orish zamr, k o ‘chatzor tuprog‘i namlik sig‘imi 60% dan kam
b o ‘lmasligi lozim. K o‘chatzor 2-3 marotaba sug‘orilgandan so‘ng,
tuproqni begona o ‘tlardan tozalash va tuproqni aeratsiyasini yax
shilash maqsadida qatorlar orasining tuprog‘i yumshatiladi.
Vegetatsiya oxirida ko‘chatlaming soni ekilgan qalamehalarga
qaraganda kamida 60% ni tashkil etadi. Ko‘chatlar o'sishi iyun
oyidan boshlab tezlashadi, bu davrda ulam ing balandligi o ‘rtacha
ko‘rsatkichi 20-35 sm bo'lgan bo'lsu, vegotatsiya oxirida 130-190
sm (maksimal 340 sm) ni tashkil etadi. Ayiuqsa koYliullar iynl-
avgust oylarida intensiv o ‘sadi. Qalamchadan koM iat slinkllauislii
quyidagicha: qalamcha kurtagidan bitta, b a’zan ikki kurtukdan
(a
o ‘suvchi yosh novdalar o ‘sa boshlaydi.
U larda4-5 bo‘g ‘inli barglar hosil b o ‘lishi, ildiz paydo boMishi ja-
rayoni kechayotganligini bildiradi. Hosil b o ‘lgan novdalar balandli-
gi va diametri orta boradi va yozning ikkinchi yarmida tez o'sishi
kuzatildi. Agar qalamchadan 2-3 novda rivojlangan bo‘lsa, ularning
biri hukmron sifatida tez o ‘sadi, qolganlarini o'sishi susayadi. Т е/
o ‘sgan novda b a’zan uchki qismida yozgi yonlama novdalami shakl-
lantiradi.
25-30 sm li qalamchalardan yetishtirilgan k o ‘chatlaming ve-
getatsiya oxirida saqlanish k o ‘rsatkichi 72-88 sm ni tashkil eta
di. Eng yaxshi ko'rsatgich 30-sm lik qalamchalarda kuzatiladi:
ko‘ehatlarning o'rtacha balandligi 179,8±4,09 sm ni, diametri esa
11,1±0,69 mm ni tashkil etadi. Bahorgi qalamchalar jiyda daraxtida
shira yurishidan avval tayyorlanadi va darhol ko‘chatzorda ekiladi.
Eng yaxshi ildiz olish ko‘rsatkichi kuzda tayyorlangan va tuproqqa
k o ‘mib bahorda ekilgan qalamchalarda qayd etiladi.
Vegetatsiya oxirida ko‘chatlami saqlanish darajasi 88% ni, ba
horgi qalamchalardan yetishtirilgan ko‘chatlami saqlanish darajasi
64% ni, kuzda ekilgan qalamchalardan yetishtirilgan k o ‘chatlami
saqlanish darajasi 48% ni tashkil etadi.
K o ‘chatlam ing o ‘sish k o ‘rsatgichlariga k o ‘ra kuzda tay
yorlangan va tuproqqa k o ‘mib bahorda ekilgan qalamchalardan
yetishtirilgan k o ‘chatlarda eng yaxshi k o ‘rsatkich qayd etiladi,
k o ‘chatlaming o ‘rtacha balandligi 166,7±4,35 sm ni, o ‘rtacha di
ametri esa 10,2±0,47 mm ni tashkil etadi. Kuzda ekilgan qalamcha
lardan yetishtirilgan k o ‘chatlami o ‘rtacha balandligi 83,3±3,8 smni,
diametri esa 5,0+0,57 mm ni tashkil etadi.
Umuman olganda, jiydaning qalamchalaridan yetishtirilgan
k o ‘chatlarining 95-100% standart ko‘chatlar b o ‘lib, ular birinchi yil-
ning o ‘zida doimiy joyiga k o ‘chirib ekish uehun tayyor hisoblanadi.
Jiyda k o ‘chatlari 4-5 yili hosilga kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
